Nauwelijks vrouwelijke hoogheden in Twente: 'Carnaval is toch een mannengebeuren'
“Het ultieme pak van de carnaval aan een vrouw geven gaat een stap te ver.” Carnavalsverenigingen in Twente kiezen zelden een vrouwelijke hoogheid. Van de 39 Twentse verenigingen met hoogheden zijn er slechts vijf vrouwen die hun carnavalsvereniging als prinses vertegenwoordigen.
Door: Iris Kuipers
“Carnaval is toch een mannengebeuren”, zegt de voorzitter van een carnavalsvereniging, die graag anoniem wil blijven. Vrouwen kiezen zelden de hoogheid. Van de verenigingen die we hebben gesproken, bestaan de ’kiescommissies’ allemaal uit meer mannen dan vrouwen.
Vrouwelijke hoogheid
Binnen de verenigingen worden bestuurlijke functies voornamelijk uitgevoerd door mannen. Al merken zij dat er afgelopen jaren dat er meer vrouwen actief zijn dan zo’n tien jaar geleden.
“Iedereen die feest kan vieren is welkom als hoogheid”, aldus de voorzitter Roel Eppink van carnavalsvereniging de Hènige Slepvèènt uit Ootmarsum. Zij hadden in 2022 een vrouwelijke hoogheid en dit is hun goed bevallen. Dit geldt ook voor andere verenigingen die een vrouwelijke hoogheid hadden gedurende een carnavalsjaar.
“De vrouwelijke hoogheid ging mee met de traditie: het verkopen van de vereniging en zichzelf”, aldus een van de carnavalsverenigingen uit Twente. Naast positieve reacties merken zij ook weerstand. Verenigingen ontvangen voornamelijk kritiek van leden op leeftijd. Zij willen de traditie van een mannelijke prins of adjudant behouden.
Mannelijke traditie
“De traditie is komen overwaaien uit Duitsland”, aldus Theo Fransen, carnavaloog en socioloog. Hier werd in Keulen in 1823 een nieuwe stijl ingezet. Er is toen een comité in het leven geroepen, dat zich gebogen heeft over de kwestie: wie moet het carnaval moest aansturen? Fransen: “Dit werd een prins of koning carnaval.”
Lees verder onder de afbeelding
“Toen verenigingen werden opgericht, was de rol van vrouwen beperkt in de samenleving. De wereld was van mannen. Ik ben ervan overtuigd dat we de tijdgeest mee hebben. Meer vrouwelijke hoogheden zitten er onherroepelijk aan te komen, maar helemaal positief erover ben ik niet”, aldus de carnavaloog.
Volgens Fransen verandert de samenstelling van een groep door de aanwezigheid van vrouwen. “Zodra vrouwen deel uitmaken van een gezelschap heeft dit effect op het gedrag van mannen. Dit betekent ook dat het ruigere verdwijnt.” De carnavaloog vindt het ‘ruige’ gedrag van carnavalsvierders de charme van carnaval.
Lokale verschillen
Opvallend is dat van de zes carnavalsverenigingen in Hengelo er drie een vrouwelijke hoogheid hebben. Van de 30 verenigingen in de gemeenten Wierden, Dinkelland, Tubbergen, Losser en Oldenzaal zijn dit er maar twee.
De ‘Enschedese Karnavalsvereniging’ is een traditionele vereniging en zal geen prinses benoemen. Daarentegen zijn vrouwen zeer welkom bij de club, maar blijft het bestuur over het algemeen mannelijk.
Precies het tegenovergestelde is gaande bij De Grenskeerlkes uit Glanerbrug. Deze vereniging heeft voor het eerst in 2019 een prinses gehad. Dit zal in de toekomst vaker gebeuren. “De prinsen raken ook wel eens op. We willen dus ook de vrouwen een kans geven om prinses te zijn”, zegt een woordvoerder van de vereniging.
Bij de enige carnavalsvereniging van Almelo 'de Knoll'ntrekkers' is het nog meer een vrouwengebeuren. Sinds de oprichting in 1976 werd er altijd al een prinses naast de prins gekozen. Het bestuur bestaat uit mannelijke en vrouwelijke bestuursleden en er is naast de raad van elf zelfs een damesraad.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Twente FM. In 1Twente Vandaag vertelde Iris Kuipers over haar onderzoek:
