Dualisme in Twents waterschap? Optie voor ongewone constructie met bestuurders ‘van buiten’ is open

Een waterschap wordt geleid door het Dagelijks Bestuur, dat wordt gecontroleerd door het Algemeen Bestuur. In principe is dat vergelijkbaar met respectievelijk het college van burgemeester en wethouders en de raadsleden in een gemeente. Maar anders dan in een gemeente is er in het waterschap geen sprake van dualisme. Dat betekent dat een lid van het Dagelijks Bestuur (DB) wordt gekozen vanuit het Algemeen Bestuur (AB).

Uitzondering mogelijk

Een dagelijks bestuurder van het waterschap verdedigt dus een beleidsvoorstel, maar mag er tijdens een vergadering ook zelf over stemmen. Sinds in 2002 in gemeenteraden dualisme is ingevoerd, is het ondenkbaar dat een actieve wethouder in feite zijn eigen voorstellen controleert. Het waterschap is echter de enige bestuurslaag waarbij het monisme nog in de wet is verankerd.

Een uitzondering op die regel is wel mogelijk. De provinciebesturen binnen het grondgebied van het waterschap kunnen toestaan dat er iemand van buiten het Algemeen Bestuur wordt aangewezen om een deel van de dagelijkse leiding op zich te nemen. Maar heel gebruikelijk is dit niet.

Dagelijks Bestuur stroomt leeg

In Vechtstromen is er na de verkiezingen in maart een nieuwe situatie ontstaan. De BoerBurgerBeweging is vanuit het niets met 9 (van de 27) zetels de grootste partij en verkent op dit moment samen met Water Natuurlijk (7 zetels) de vorming van een ‘coalitie’. Zoals de vlag er nu bijhangt keren Hans van Agteren (AWP), Nettie Aarnink (Water Natuurlijk), Wim Stegeman (CDA) en Erik Lievers (bedrijven) niet terug in het DB.

Er dreigt dus mede door het grote aantal nieuwe AB-leden een hoop (dossier)kennis verloren te gaan. Tegelijkertijd staan er de komende jaren ook binnen de verantwoordelijkheden van het waterschap grote en belangrijke thema’s op de agenda die te maken hebben met het gebruik en de zuivering van water.

Niet iedereen enthousiast

Vanuit BBB en Water Natuurlijk is afgelopen week onder meer het verzoek gekomen om de provincie op voorhand te vragen in hoeverre zij bereid is om een ontheffing te verlenen voor één of meerdere bestuursleden ‘van buiten’. Dat zou kunnen betekenen dat er tijdens de onderhandelingen voor het nieuwe bestuursakkoord wordt besloten om een huidig DB-lid langer aan te houden, of om iemand met specifieke kennis en kwaliteiten aan te trekken die bij de verkiezingen niet (of lager) op een van de lijsten stond. Het is niet gezegd dat van zo'n ontheffing ook daadwerkelijk gebruik wordt gemaakt.

Aan watergraaf Stefan Kuks (de voorzitter van het waterschapsbestuur) nu de taak om het verzoek bij de provincies neer te leggen. Hoewel alle partijen in het AB met dit voorstel instemden, zijn een aantal partijen nog niet overtuigd van de noodzaak van een bestuurder 'van buiten’. Hugo Tromp (ChristenUnie) voerde vorige week tijdens het debat hierover aan dat hij er van uitgaat dat er genoeg kwaliteit binnen de fracties zelf is: “Je mag er vanuit gaan dat daar bij het opstellen van de lijsten rekening mee is gehouden.”

Breed akkoord

Voor 15 juni zal het nieuwe bestuur geïnstalleerd moeten worden, om een vacuüm te voorkomen. Wettelijk is namelijk vastgelegd dat de huidige DB-leden dan aftreden. De verwachting is dat er tegen die tijd wel een nieuw akkoord ligt. De verkiezingswinnaars BBB en Water Natuurlijk (de door D66, GroenLinks en Volt gesteunde waterschapspartij) lijken op het eerste oog ver uit elkaar te liggen, maar hebben volgens de verkenners ondanks enkele dilemma’s grote raakvlakken met elkaar.

Hoewel de twee partijen samen al een meerderheid hebben, hopen ze tot een door alle AB-leden gesteund akkoord en bijbehorende beleidsagenda voor de komende vier jaar te komen. Het (her)winnen van het vertrouwen door goede contacten met burgers, boeren, grondeigenaren en natuurbeheerders moet een rode draad worden in dat nieuwe beleid.