Oekraïense Kate is dankbaar voor hulp in Almelo, in Bachmoet is ze alles kwijt

“Waarom verwoesten ze zoveel gebouwen? Waarom vernietigen ze begraafplaatsen? Ze hebben nu ook de kerk verwoest, terwijl onze religie hetzelfde is. Het is ook hun geloof, waarom doen ze dat?” Kate woonde met haar gezin in Bachmoet. Al maanden wordt er gevochten om deze plaats. Rusland claimt een groot deel van Bachmoet in handen te hebben, maar de Oekraïners blijven verzet bieden.

Niet lang geleden kreeg Kate de beelden te zien van haar volledig verwoeste huis. “Ik weet niet hoe ik dat gevoel moet uitleggen. Het doet pijn, heel veel pijn. Al onze herinneringen, alle fijne momenten die we hadden, dat is allemaal veranderd. Alles is vernietigd.” Het is moeilijk voor haar om erover te praten. Toch is ze vastberaden haar verhaal te doen.

Russische inval

Het is niet de eerste oorlog voor Kate. In 2014 annexeerde Rusland het schiereiland de Krim. Na zestig jaar Oekraïens bestuur werd de Krim weer een deel van Rusland. "Wij woonden toen in Horlivka." De bezetting van de overheidsgebouwen breidde zich destijds uit naar verschillende steden, waaronder de woonplaats van Kate. "Ik had een goede baan, woonde met mijn man in een appartement. Ons leven was stabiel. Totdat de Russen ons grondgebied bezetten. Ze bezetten de gebouwen en de steden. Vanaf dat moment al veranderde ons leven.”

Ze verhuizen naar Kramatorsk. Als in november 2021 haar vader overlijdt, vertrekt ze met haar gezin naar Bachmoet. "Om mijn moeder te helpen."

Eerste bommen

De dag van de Russische inval in 2022 staat op haar netvlies gebrand. “Het was 04.30 uur toen we helikopters hoorden vliegen. Niet lang daarna hoorden we de eerste bommen.” Het is een angstige dag voor Kate en haar familie. “We hadden een veilige plek nodig. We woonden op de begane grond en wisten niet wat we moesten doen.”

Op de tweede dag van de oorlog wordt ze gebeld door een vriendin. “Ze vertelde dat ze een schuilkelder hadden. Ze hadden hulp nodig om de plek gereed te maken, om elektriciteit en meer van dat soort zaken te regelen.” Kate en haar man gaan meteen aan de slag om de plek leefbaar te maken.

“Eigenlijk was er maar plek voor een paar gezinnen, maar we zaten er uiteindelijk met 52 mensen. Het werd steeds lastiger om eten te regelen.” Kate leeft een maand in de schuilkelder.

In een van die donkere nachten troost ze haar dochter. Ze breekt als ze erover praat. “Het luchtalarm ging af. Ik hield mijn dochter in mijn armen en ze zei tegen me: “Mama, ik kan niet goed slapen als ik het luchtalarm hoor”. Dit is niet goed, dacht ik. We moeten wat veranderen, dit is geen normale jeugd voor haar. Ik heb met mijn man gepraat en ik zei: “We moeten weg.”

Angstige momenten

Kate vertrekt. Samen met haar moeder en haar dochtertje. Ze heeft slechts de kleren die ze aanheeft en een laptop met wat documenten bij zich. Haar man blijft achter in Oekraïne. Ze beleeft angstige momenten. “Toen we de grens in Polen over waren, werd mijn dochtertje erg ziek. Ze moest naar het ziekenhuis.” Kate spreekt de taal niet. “Ik wist niet wat er aan de hand was en kon mijn dochtertje niet goed uitleggen wat er allemaal gebeurde. Dat was ontzettend eng.”

De situatie is minder ernstig dan verwacht en ze kunnen hun reis voortzetten. Vanuit Duitsland vertrekken ze richting Nederland, waar ze eerst in Amsterdam aankomt. “Ik belde mijn vriendin, die al in Nederland was, en zij vertelde me dat ik naar Huize Alexandra in Almelo kon komen. Ze heeft me uitgelegd hoe ik treintickets kon kopen.”

Tekenen van vrijheid

Kate ziet tijdens haar vlucht naar Nederland de eerste tekenen van vrijheid. “In 2014 werd in de regio Donetsk en Luhansk het luchtruim afgesloten, ik was heel blij toen ik in Duitsland sinds jaren weer een vliegtuig zag. Ik voelde daar zoveel emoties bij, bij het zien van die strepen in de lucht. Het is namelijk een klein deel van een normaal leven.”

Het is een dubbel gevoel voor Kate. Haar man is nog altijd in Oekraïne. Hij hoeft, vooralsnog, niet te vechten in het Oekraïense leger, maar ze maakt zich wel zorgen. "Vooral voor onze dochter is het zwaar, ze mist haar vader enorm. Ze beeldbellen nu eens per week. Eerder deden ze dat vaker, maar mijn dochter is daarna altijd erg van slag. Ik stuur elke dag foto’s van haar naar mijn man, zodat hij haar in ieder geval kan zien.”

Kate heeft zich in Nederland op haar schilderwerk gestort. "Ik schilder om mijn emoties onder controle te houden." Overal in het Almelose gebouw zijn wanden versierd met de wandtekeningen van de Oekraïense. “Schilderen helpt me om een fijne en veilige plek te creëren. Ik hoop dat ik deze plek met mijn schilderijen een beetje mooier kan maken.”

Huize Alexandra

Ruim een jaar na de aankomst van Kate, is er in Huize Alexandra veel veranderd. Het voormalig meisjesinternaat moest in 2022 in slechts een aantal dagen gereed worden gemaakt voor de komst van Oekraïense vluchtelingen.

Dat ging verder dan alleen de inventaris. Er moesten artsen en verpleegkundigen komen, net als tolks. Er was psychologische hulp nodig en er moesten allerlei zaken voor de kinderen worden geregeld. Met man en macht werd er gewerkt. Veel Almelose inwoners en ondernemers droegen hun steentje bij.

Toen Kate er in 2022 als tweede gezin aankwam, werden er nog diepvriesmaaltijden geserveerd. “Dat duurde niet lang, al snel mochten we ons eigen eten kiezen.” In Huize Alexandra willen ze zoveel mogelijk richting een normaal leven. Er is een crèche, een moestuin en een sport- en recreatieruimte. Er is een kledingwinkel die wordt beheerd door vrijwilligers.

Slechts de kleine slaapkamers die voorheen dienstdeden als cel, herinneren nog aan de tijd van het meisjesinternaat. “De ramen kunnen nu open en iedereen heeft een eigen sleutel van zijn of haar kamer.” De gezamenlijke leefkamers doen huiselijk aan en iedere vleugel heeft een eigen keuken. Er worden verschillende activiteiten georganiseerd en de vluchtelingen krijgen Nederlandse en Engelse les. Kate is erg blij met alle hulp. “Maar helemaal normaal wordt het natuurlijk nooit.”

Bevrijdingsdag

In aanloop naar Bevrijdingsdag op 5 mei is Kate door het Almelose Huis van Katoen en Nu gevraagd om een schilderij te maken. “Ik vind het belangrijk dat we de slachtoffers van alle oorlogen herdenken. Ik hoop dat de Nederlanders nooit meer deze problemen krijgen en dat ze een gelukkig leven leiden. Ik wil ze heel graag bedanken voor alle hulp. Ik weet niet wat ik had moeten doen als Nederland ons deze plek niet had geboden.”