Enschedese volkswijk Pathmos decor voor grote Nederlandse speelfilm 'Tegendraads'

Twentse films zijn in trek. Na het succes van de Beentjes van Sint-Hildegard, is Markeloër Johan Nijenhuis aan een nieuw avontuur begonnen. Dit keer als producent, want de regie van Tegendraads is in handen van Ben Sombogaart. Hij legt uit waarom dit verhaal op het grote scherm te zien moet zijn. "Het is een heel uniek verhaal. Buiten Twente heeft niemand er ooit over gehoord, ik ook niet."

Spaghettirellen

Sombogaart doelt daarbij op de waargebeurde 'spaghettirellen', die in de film uitgebreid aan bod komen. In de jaren 60 kwamen er Italiaanse gastarbeiders naar Twente om in de textielindustrie te werken. De lokale jongeren zagen deze mediterrane vrijgezellen als een bedreiging en de spanningen tussen beide groepen liepen hoog op. Zo hoog dat op 3 september 1961 in Oldenzaal een groot gevecht ontstaat: de spaghettirellen, dus.

"Het is ook een verhaal dat nog steeds heel actueel is. Het gaat over vreemde mensen uit een andere cultuur die naar Nederland komen. Dat levert verbazing, verwondering maar ook wrijving op."

Maar dat is slechts één van de verhaallijnen. Tegendraads is vooral een historische epos waarin de verboden liefde tussen de Twentse textielarbeidster Johanna (gespeeld door Emma Josten, red.) en de Italiaanse gastarbeider Francesco (gespeeld door de Italiaanse acteur Mehdi Meskar, red.) centraal staat.

Pathmos

"Ik was gelijk heel erg fan van het script, het is gewoon een heel mooi verhaal", vertelt actrice Josten. Het interview met de Noord-Hollandse vindt plaats midden op de set, vlak voordat de eerste opnames van de dag gaan beginnen. Achter haar staat een ouderwetse frietkot en een stuk of tien retro motoren. Alle decorstukken passen perfect in de Enschedese wijk en precies dat gaf voor regisseur Sombogaart de doorslag.

"We hebben een aantal arbeiderswijken bezocht in Nederland. Maar Pathmos is in zo'n prachtige staat, er is heel zuinig mee omgegaan." Ook Josten is onder de indruk. "Deze buurt is echt fantastisch! Het voelt sowieso al alsof je op een filmset staat hier."

Dialectcoach

Maar bij een Twents verhaal hoort ook een Twentse tongval. "Acteurs hebben geleerd om een soort ABN te praten. Maar dat klopt niet. Als je hier in Twente een film maakt, dan wil je wel voelen dat ze ook hier hun roots hebben", aldus Sombogaart. Daarom werd de hulp van een dialectcoach ingeschakeld.

Het productieteam kwam uit bij Hengeloër Arno Naafs. "Ik kreeg ineens een telefoontje", blikt hij terug. "Met de vraag of ik weleens aan dialectcoaching had gedacht. Nou, dat had ik nog nooit." Toch gaat hij de uitdaging aan. "Eigenlijk moest ik gewoon nadenken over hoe ik zelf praat. Ze wilden dat de acteurs een Twentse melodie in hun stem kregen, dus niet het platte dat je bij de Beentjes van Sint-Hildegard hebt gehoord. Want dan moet je het ondertitelen."

Naafs bedacht een paar basisregels voor de acteurs. "Twentenaren houden bijvoorbeeld niet van lettergrepen", vertelt hij lachend. "We houden alles zo kort mogelijk en slikken letters in." Die tip heeft actrice Josten ter harte genomen. "Ik moet in de film heel vaak het woord trouwen zeggen. Dat wordt dan trouw'n."

De dialectcoach speelt zelf ook een figurantenrol in de film. Hij heeft z'n kostuum al aan, maar wat 'ie precies moet doen, dat is nog een raadsel. "Ik zal hier wel ergens in de buurt mogen rondlopen", zegt 'ie. Ook dochter Emma en zoon Stan mogen figureren. "We hebben iedereen opgetrommeld. Het is een mooie Twentse productie, daar moet je aan meedoen."

'Tegendraads' is in februari 2024 te zien in de bioscoop.