Enschede en Hengelo over 'nee' tegen zoutwinning: 'Dit beperkt toekomst zoutindustrie Twente'

De belangen van Enschede en Hengelo zijn groot, schrijven de gemeenten aan staatssecretaris Hans Vijlbrief. Die kon eerder dit jaar geen vergunning verlenen voor de zoutplannen van Nobian omdat de Haakbergse gemeenteraad vol op de rem trapte. De raad weigerde een zogeheten verklaring van geen bedenkingen af te geven.

"Wij zijn tegen het zout", verwoordde het CDA het standpunt van de meerderheid van de raad, die vraagtekens plaatst bij de veiligheid van de voorgenomen zoutboringen. Zonder de instemming van Haaksbergen, kan de staatssecretaris de door Nobian zo gewilde vergunning voor de zoutboringen in Haaksbergen en het kerkdorp Sint Isidorushoeve niet afgeven.

Toekomst Nobian in gevaar

De zoutreus laat het daar niet bij zitten en is in de pen geklommen. Want "de belangen bij de zoutwinningsactiviteiten zijn groot", stelt het chemiebedrijf in een zienswijze aan Vijlbrief. Niet alleen voor de Nederlandse en West-Europese economie, maar ook voor de eigen bedrijfsvoering.

Nu wordt er nog zout uit de grond gehaald in Enschede en Hengelo, maar die voorraad raakt uitgeput. Nog een jaar of twee en dan is het op, meldt Nobian. Om de zoutproductie en de fabriek in Hengelo te kunnen laten bestaan, zijn nieuwe cavernes nodig. Zo snel mogelijk en met het oog op efficiëntie en duurzaamheid zo dicht mogelijk bij Hengelo. "In Twente zijn er voor Nobian geen realistische andere mogelijkheden om zout te winnen dan in Haaksbergen, en zonder zoutwinning is er geen toekomst voor de Nobian zoutfabriek in Hengelo", waarschuwt het bedrijf het ministerie.

Verlies arbeidsplaatsen

De gevolgen van een eventuele sluiting zijn groot, schrijven de gemeenten Enschede en Hengelo in een gezamenlijke zienswijze op de geweigerde omgevingsvergunning. Nobian en diens voorgangers zorgen al sinds de jaren twintig van de vorige eeuw voor werkgelegenheid. In de fabriek in Hengelo zelf en bij allerlei partners.

"Bij elkaar zijn momenteel ongeveer 1.400 gezinnen in de regio afhankelijk van de zoutproductie in Hengelo", stellen Enschede en Hengelo. Als Nobian niet mag boren naar het Haaksbergse zout, kan dat volgens de gemeenten uiteindelijk leiden tot sluiting van de fabriek in Hengelo. "Daarmee zouden veel arbeidsplaatsen verdwijnen en verliest Twente een belangrijke economische pijler."

Potentieel instabiele cavernes

Bovendien zien Enschede en Hengelo nog een probleem opdoemen als de zoutreus niet aan de slag mag in hun buurgemeente. "Door de manier van zoutwinning tot begin jaren 80 van de vorige eeuw is een aanzienlijk deel van de zoutcavernes potentieel instabiel geworden." En dat kan leiden tot bodemdaling, waarschuwen Enschede en Hengelo die daardoor kostbare grond verloren zien gaan voor woningbouw, bedrijventerreinen en infrastructuur.

De oplossing, volgens de twee gemeenten? Het vullen van die potentieel instabiele cavernes, wat nog tientallen jaren zal duren, met materiaal uit Haaksbergse bodem. Net zo lang tot er een "veilige situatie is ontstaan'.

En Hengelo heeft nog een belang: het warmtenet in Hengelo wordt gevoed met restwarmte van afvalverbrander Twence en Nobian. Als de zoutfabriek de deuren moet sluiten, kan dat volgens de gemeente Enschede en Hengelo "mogelijk gevolgen hebben voor de betrouwbaarheid van de levering van warmte voor het warmtenet".

Kortom: de regionale, landelijke en Europese belangen zijn groter dan de Haaksbergse belangen, aldus Enschede en Hengelo, die steun krijgen van werkgeversorganisatie VNO-NCW, de ondernemingsraad van Nobian, medewerkers en management van de zoutwinner en afvalverbrander Twence. Allen dringen er bij Vijlbrief op aan die belangen mee te wegen in zijn definitieve besluit over de vergunning voor de zoutwinning in Haaksbergen.

Vrees voor bodemdaling

Haaks op al die zienswijzen staat die van actiegroep Laat de Hoeve niet Zakken. Die dringt er namelijk op aan om vast te houden aan de voorlopige weigering. De leden van die actiegroep vrezen voor bodemdalingen, ondanks meerdere pogingen van het zoutbedrijf om die zorgen weg te nemen. En hoewel Nobian de tekeningen voor de boorlocaties in Haaksbergen en Sint Isidorushoeve al twee keer heeft aangepast, is de actiegroep ervan overtuigd dat zoutboring zorgt voor overlast en aantasting van het woongenot.

"Wij hebben het gevoel dat, evenals bij de gasboringen in Groningen, het economisch belang doorslaggevend is bij het boren naar zout en niet de belangen van de inwoners van Haaksbergen en Sint Isidorushoeve", schrijft de actiegroep.

Dat, zoals Nobian en de gemeenten Enschede en Hengelo in hun zienswijze stellen, 1.400 gezinnen afhankelijk zijn van de fabriek in Hengelo, is de actiegroep tegen zere been. "Dat staat in schril contrast met de meer dan 3.000 inwoners van Sint Isidorushoeve en de Haaksbergse wijken Hassinkbrink, Wissinkbrink en de Els die gedurende minstens 50 jaar zeer grote hinder zullen ondervinden van de zoutwinning in dit gebied."

Definitief besluit

Ook de Haaksbergse raad moet zich nog buigen over de ingediende zienswijzen en bepalen of ze de genoemde - en tegenstrijdige - belangen meeneemt als een definitief besluit over de zogeheten verklaring van geen bedenkingen wordt genomen.