Stolperstein voor gefusilleerde verzetsman Bernard Evers

Op de plek waar het allemaal gebeurd, bij de boerderij aan de Pausweg in Hezingen, werd vrijdag 21 oktober 2022, een Stolperstein gelegd voor Bernard Evers door zijn kleinkinderen Jeroen Verbaan, Anne Marie Hendriks Verbaan en Erwin Evers. Veel familieleden van de uitgebreide familie Evers waren daarbij, evenals buren en andere belangstellenden.
De steen werd aangevraagd door de Historische Kring Vasse Mander Hezingen, in overleg met leden van de familie Evers. Het is de eerste Stolperstein in de gemeente Tubbergen.

“Bernard Evers was mijn oom, een broer van moeder. Het was een heel hecht gezin met 11 kinderen”, vertelt Eddie Hansté. “In de oorlog hebben ze veel nare dingen meegemaakt. Tijdens een overval werd Bernard aangeschoten, gevangen genomen en gefusilleerd. Om hem te eren hebben we de Stolperstein gelegd. De oude boerderij is overigens afgebroken en nieuw opgebouwd. Maar de plek waar het allemaal gebeurd is, is nog goed te benoemen.”

'Ze hadden weg kunnen kijken'

“De familie Evers heeft in de oorlog heel veel betekend voor mensen die in problemen zaten. Er waren onderduikers, Joodse mensen, en ze zaten zelf ook in het verzet”, zegt Hendriks Verbaan. “Ik Ik ben heel erg trots op deze familie. De steen is niet alleen niet alleen gewijd aan mijn opa, maar aan al die familieleden van hem en al die mensen die hetzelfde hebben gedaan in die tijd. Ze hadden ook een ander kant uit kunnen kijken, ze hadden ook niets kunnen doen.”
“Hoe mooi is het dat je op die plek, waar zo’n drama is gebeurd, letterlijk iets kunt neerleggen dat aan die gebeurtenis herinnerd en dat ook in heel weinig woorden al omschrijft wat er gebeurd is. Om dat juist op die beladen plek doet, zodat dat het een unieke plek blijft. Net als deze zijn er zoveel van deze plekken in Nederland. Ik vind het een heel mooie manier om, zonder dat het overdreven is, toch letterlijk even stil te staan bij wat er gebeurd is. Een heel subtiel, maar tegelijkertijd heel krachtig symbool. En dat zoveel mensen de moeite namen om daarvoor hier naartoe te komen, terwijl het zolang geleden is. Dat vind ik heel erg ontroerend en mooi.”

De inval en de arrestaties

De boerderij van de familie Evers was tijdens de oorlog een bolwerk van verzet, staat te lezen op de site www.oorlogsdodendinkelland.nl
Er waren tijden dat zich in en om de boerderij op nauwelijks twee kilometer afstand van de Duitse grens wel 20 onderduikers tegelijk schuilhielden. Geallieerde vliegeniers, verzetsmensen, Joden en mensen die zich aan de ‘Arbeitseinsatz’ in Duitsland wilden onttrekken.
Behalve als onderduikadres diende de boerderij ook als uitvalsbasis voor de vele wapendroppings die in de omgeving plaats vonden.

Op 6 oktober 1944 vond er onder leiding van een beruchte landwachter uit Ootmarsum een inval plaats. Hierbij wisten enkelen te ontkomen en werden meerdere mensen gearresteerd. Bernard Evers werd daarbij beschoten en getroffen. Samen met onderduiker Geert Schoonman werd hij naar het ziekenhuis in Oldenzaal getransporteerd.
Er werd door het verzet een poging gedaan om hen te bevrijden. Via ziekenhuismedewerkers kregen Bernard en Geert de boodschap dat ze dinsdag 10 oktober, klokslag zeven uur, zich aan elkaar geknoopte lakens uit het raam moesten laten zakken. Fietsen en overjassen stonden dan klaar. Ook de plek waar de mannen naar toe moesten fietsen was geregeld.
Op de 10e oktober werden door de verzetslieden, die het bevrijdingsplan hadden voorbereid, de fietsen en de jassen onder het raam klaargezet. De klok sloeg zeven, maar er gebeurde niets… De opzet mislukte. Waardoor? Dat is niet bekend.

De twee patiënten werden de volgende dag overgebracht naar het vliegveld. Daar werden ze op 12 oktober 1944 gefusilleerd.
Het stoffelijk overschot van Bernard werd pas drie jaar later, in oktober 1947 gevonden.

Documentaire

Ruim twee jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden op vliegveld Twente lichamen gevonden van mensen, veelal Twentenaren, die gefusilleerd waren door de nazi’s. Twente FM bracht de aangrijpende verhalen over de slachtoffers én de onthulling van de herdenkingsplek samen in een indrukwekkende documentaire. Bekijk hier die documentaire.