Salakory: ‘De geschiedenis moet worden doorverteld’

Die geschiedenis is de eerste decennia van hun verblijf in Nederland een verhaal van door de regering gebroken beloftes en vertraagde integratie. Jarenlang woonden groepen Molukkers in kampen, zelfs in voormalige concentratiekampen, vaak in houten barakken die slecht geïsoleerd waren, letterlijk en figuurlijk in de kou gezet.
Uitgegaan werd van een tijdelijk verblijf met de belofte van terugkeer, en dat betekende dat de regering niets deed aan inburgering en werk.

Paul Salakory werd een paar maanden na aankomst in Nederland geboren. Zijn ouders werden met andere Molukkers ondergebracht in het barakkenkamp Vossenbosch, even buiten Wierden. Het kamp was tot 1972 in gebruik.

Wim Latupeirissa, penningmeester van de stichting, is geboren op Sumatra en kwam als 4-jarige in Nederland aan. Via het klooster Sint Joseph in Glanerbrug en kamp Conrad in Rouveen kwam hij als 15-jarige in Nijverdal terecht.
Begin jaren zestig kregen de gezinnen huizen ter beschikking, in eigen wijken. “We wilden bij elkaar blijven, we wilden niet opgesplitst worden. We zouden hier tijdelijk zijn, en over een tijdje, zo was ons beloofd, konden we dan samen terug.”
::foto2::
Het ging anders.
“Onze ouders zijn belogen en bedrogen. Maar wat we wel hadden was een gezamenlijk sociaal netwerk, dat in de loop der jaren opgebouwd was. Zo’n Molukse wijk werd een grote familie, waarin de eigen cultuur behouden werd.”

Impact van gebroken beloften

Latupeirissa en Salakory behoren tot de tweede generatie. Groeiden op met de hoop op terugkeer naar een soevereine Molukken. Ze zagen die hoop vervliegen, merkten welke impact de gebroken beloften van opeenvolgende Nederlandse regeringen hadden op hun ouders, ooit trotse KNIL-militairen, nu aan de kant gezet, genegeerd.

Zij zagen Molukkers in opstand komen met bezettingen van ambassade en school, met als dieptepunt de treinkaping bij De Punt. “Het is wrang dat je dan pas gehoord wordt”, zegt Salakory.
De uitzichtloze zaak van de gemeenschap kwam daarna onder de aandacht; Molukkers kregen meer inspraak over hun toekomst, er kwamen initiatieven om mensen in het arbeidsproces op te nemen.

Salakory en Latupeirissa vonden hun weg in Nederland. Ze studeerden, werkten, stichtten een gezin. Maar de verhouding met Nederland bleef decennialang ambivalent.
Zowel Salakory als Latupeirissa waren lang statenloos. Latupeirissa: “We wilden zeker niet de Indonesische nationaliteit, maar ook niet de Nederlandse. Het compromis was een roze paspoort, voor elk land dat we bezochten moesten we een visum aanvragen. Daarna kwam het zwarte paspoort waarin stond dat we als Nederlander behandeld moesten worden.”
Inmiddels hebben beiden de Nederlandse nationaliteit.
::foto3::

Plek in geschiedenis

Nu, zeventig jaar later, willen ze de geschiedenis van de Molukkers in Nederland, in Overijssel, een plek geven in de Nederlandse geschiedenis.
Want dat ontbrak. “Ik hoorde op school alles over de tachtigjarige oorlog, maar niets over de geschiedenis van de Molukkers”, zegt Salakory. Die verhalen worden de komende maanden verteld, op initiatief van de Stichting 70 jaar Molukkers in Overijssel.

De stichting, met verder als bestuurslid Ditta op den Dries en Hans van Overbeeke als bestuursadviseur, is al drie jaar bezig met de voorbereidingen. “Waarom we dit doen? De geschiedenis moet worden doorverteld. Hoe de eerste generatie hier naartoe gekomen is, hoe wij als tweede generatie hier pionierden en hoe komende generaties omgaan met onze geschiedenis en cultuur. We kijken naar verleden, heden en toekomst.”

Er zou een landelijke herdenking zijn, maar voor de initiatiefnemers van stichting 70 jaar Molukkers in Overijssel was dat niet genoeg. Ze wilde meer aandacht, lokaler, vanuit de gemeenschappen zelf en dit was het moment. “De mensen van de eerste generatie zijn bijna weg. Als we langer wachten, is er niemand meer.”
Vanuit de projectgroep werd contact gezocht met Molukkers in Almelo, Nijverdal en Rijssen. “Het leek een Twentse aangelegenheid te worden. Maar we wilden de anderen in de provincie ook bij betrekken, dus legden we ook contact met Zwolle, Staphorst en Deventer.” Uit elke plaats zit een afgevaardigde in de klankbordgroep.
Van deze zeven gemeenten werden de burgemeesters benaderd, die het stuk voor stuk een goed initiatief vonden.

Unieke positie Overijssel

Zo is Overijssel nu de enige provincie in Nederland die uitgebreid aandacht schenkt aan de Molukkers en hun geschiedenis.
Dat gebeurt door het uitgegeven van een boek met daarin de historie van de Molukkers in Overijssel en verhalen uit deze zeven Molukse wijken in Overijssel, door het maken van een lesprogramma en het samenstellen van een reizende expositie over alle facetten van de Molukse cultuur en geschiedenis.

De start van deze activiteiten is op de Provinciale Herdenkingsdag, zaterdag 4 september, in Nijverdal, in de aanwezigheid van de Commissaris van de Koning, de zeven burgemeesters en andere genodigden. De bijeenkomst wordt ook gestreamd.
Op de herdenkingsdag spreekt Paul Salakory namens de stichting. Het boek ’Verbroken Belofte’ wordt die dag gepresenteerd in combinatie met het scholenproject, een lesprogramma over de gedeelde geschiedenis van Molukkers en Nederlanders.
Vanaf 4 september is eveneens de reizende expositie ‘Van A tot Z: van Almelo tot Zwolle’ te zien in de zeven gemeenten.

Voor het boek kan al ingeschreven worden via [email protected]. In de voorverkoop tot 4 september kost het 15 euro, exclusief verzendkosten; vanaf 5 september 20 euro, exclusief verzendkosten.
Op de Facebookpagina ‘70 jaar Molukkers in Overijssel’ is het actuele nieuws over de herdenking te volgen.

Geen exodus naar Molukken

Inmiddels zijn de derde en vierde generaties aan zet. Geboren en getogen in Nederland en met de realiteit dat een Molukse republiek ver weg is. Een exodus vanuit Nederland naar de Molukken ligt niet in de lijn der verwachting.
“De Nederlandse Molukkers weten dat de toekomst van hen en hun kinderen in Nederland ligt. Molukse roots, Nederlands dna.”

Vergeten zijn de Molukse eilanden niet. Vanuit Nederland zijn de laatste decennia meerdere hulpprojecten opgezet op de Molukken.
En de droom blijft. De droom van een vrije, soevereine Molukse staat. “Die hoopt blijft levend. De Molukse vlag mag nu niet wapperen op de Molukken, men riskeert hiermee een jarenlange gevangenisstraf. De Molukse bevolking is niet vrij. Maar als er een Molukse staat komt, dan moet de bevolking daar dat zelf willen en zelf doen. Niet wij, hier in Nederland”, zegt Salakory.

Laatste project

Voor hem is dit zijn laatste project. “Volgende maand word ik 70. Ik heb me met veel plezier en liefde voor de Molukse gemeenschap ingezet. Maar nu wordt het tijd dat een volgende generatie de fakkel overneemt.”