Veranderend winkellandschap Twente

LOSSER - De coronacrisis heeft een behoorlijke invloed op het straatbeeld en zorgt ook in Oost-Nederland bij een deel van de detailhandel voor een fors omzetverlies.
Koopstromenonderzoek laat zien hoe winkelgebieden zich vóór de coronacrisis ontwikkelden en waar zich kwetsbare plekken in het winkellandschap bevinden. De huidige ontwikkelingen in het koopgedrag vergroten de uitdagingen voor deze winkelgebieden.

Koopstromenonderzoek Oost-Nederland

Ruim 60.000 respondenten uit Oost-Nederland, de ring daaromheen en de Duitse grensregio vulden afgelopen najaar een vragenlijst in over hun koopgedrag. Het periodieke onderzoek (dit jaar voor de achtste keer), kende een recorddeelname van 53 gemeenten uit vier provincies. Belangrijkste onderzoeksvragen: 1. Wie koopt wat, waar en waarom juist daar? 2. Hoe functioneert de detailhandel? Daarnaast zijn er specifiek voor Losser vragen opgenomen die betrekking hebben op de kernen Losser, De Lutte en Overdinkel. De gemeente Losser dankt iedereen die aan het onderzoek heeft bijgedragen.

De fysieke koopstromen in Oost-Nederland nemen al jaren geleidelijk af. Consumenten besteden steeds minder in winkelgebieden buiten hun eigen gemeente en steeds meer online, ‘dichter bij huis en meer vanuit huis’. De inwoners van Oost-Nederland hadden in 2019 meer te besteden dan in 2015. De kleinere winkelgebieden (wijk- en buurtcentra) profiteren daar het meest van als het gaat om de dagelijkse boodschappen en persoonlijke verzorging. De afgelopen jaren is het aanbod daar ook verder verbeterd. De toegenomen uitgaven in de niet-dagelijkse sector komen vooral ten gunste van het onlinekanaal, en van de grotere goed bereikbare wijkcentra en stadsdeelcentra. De meeste andere winkelgebieden leverden de afgelopen jaren niet-dagelijks marktaandeel in.

Vier interessante constateringen

1. Terwijl het aantal winkels in Oost-Nederland afnam, nam het aantal verkooppunten in de horeca, cultuur en ontspanning sterk toe. Veel consumenten combineren winkelbezoek met een bezoek aan een horecagelegenheid. De grootste binnensteden vervullen een duidelijke leisurefunctie, winkelgebieden die de consumenten bezoeken om een dagje te winkelen.

2. Consumenten beoordelen de winkelgebieden in Oost-Nederland positief. Bij de keuze voor een winkelgebied voor boodschappen is nabijheid belangrijk. Bij de keuze voor een winkelgebied voor modeaankopen vormt het winkelaanbod zelf het belangrijkste motief.

3. In de modebranche ligt het aandeel online bestedingen inmiddels op ongeveer een kwart (26% procent). Hoe groter het modeaanbod in een gemeente is, hoe kleiner de online afvloeiing in de modebranche. Op dit moment vindt 3% van die online modeaankopen bij een lokale winkelier plaats, maar er zijn gemeenten waar dit 13% is.

4. Een aantal gemeenten in Oost-Nederland profiteert in toenemende mate van koopstromen uit Duitsland en van de bestedingen die toeristen bij de lokale detailhandel doen. Dat draagt bij aan het draagvlak van winkelgebieden. Onder Duitsers is Oost-Nederland vooral populair voor de aankoop van boodschappen, tuinartikelen en mode. Duitsers uit de grensregio besteden meer in Oost-Nederland dan andersom.

Hoe functioneerde de detailhandel vlak voor de coronacrisis?

Redelijk (niet-dagelijkse sector) tot goed (dagelijkse sector). Supermarkten maken meer omzet, andere winkels zagen de omzet in de afgelopen jaren stagneren. De omzet in de detailhandel in Oost-Nederland ligt gemiddeld wat lager dan in de meer dichtbevolkte delen van ons land, maar waarschijnlijk geldt dat ook voor de exploitatiekosten. Overigens is er in veel plaatsen in Oost-Nederland nog steeds sprake van trouw publiek, dat lokaal koopt.

Werk aan de winkel?

Ja, vooral voor winkels en winkelgebieden die kwetsbaar zijn voor online verkoop van pure webwinkels, minder trouw publiek hebben, in een vergrijzende omgeving liggen, wat lager scoren op ‘gemak en comfort’ of ‘te ruim in de jas zitten’. Zeker dat laatste aspect vraagt om (regionale) samenwerking, creativiteit en doorzettingsvermogen.

De verwachting is dat de coronacrisis de trends in het koopgedrag versterkt en de urgentie van de opgaven voor winkelgebieden vergroot. Koopstromenonderzoek laat zien waar de uitdagingen zitten en helpt belanghebbenden om goed onderbouwde keuzes te maken.