Gemeente Hengelo blijft investeren in de stad, ondanks onzekerheid over toekomstige rijksbijdrage

Langetermijnvisie

Het één en ander staat te lezen in de Zomernota, een document waarin de koers voor het komende jaar staat uitgestippeld met daarnaast de financiële kaders voor de jaren 2023 - 2027. De langetermijnvisie die de gemeente voor ogen heeft voor de stad in 2040, is leidend voor de keuzes die nu gemaakt worden. “We willen de kwaliteit van leven voor onze inwoners op peil houden en op onderdelen verder vergroten. Dat doen we door de nadruk te leggen op een aantrekkelijke bruisende stad en de groene technologische topregio”, zegt de gemeente.

Het college van B en W wil met name investeren in zaken die het fundament van de samenleving verder verstevigen: "Hengelo moet een prettige plek zijn om te wonen, werken en te verblijven. Daarom wordt er ingezet op veiligheid, verbeteren va de sociale cohesie en kwaliteit van de openbare ruimte." Ook inclusiviteit, burgerschap en democratie worden gezien als belangrijke waarden. "Geld kunnen we maar één keer uitgeven", zegt wethouder Financiën Hanneke Steen. "We moeten er dus zorgvuldig mee omgaan en kiezen op basis van een strakke agenda. Daar houden we ook aan vast, alleen zo kunnen we langdurig vooruitkijken."

Woningbouw

Woningbouw staat hoog op de agenda. "We gaan inzetten op betaalbare woningen, zoals in Hart van Zuid", vult wethouder Gerard Gerrits aan. "Dit jaar is er alleen al een bouwvolume van 500 nieuwe woningen." Als het gaat om de komst van meer betaalbare woningen, dan is de gemeente afhankelijk van de bouwsector en projectontwikkelaars, die willen investeren in Hengelo. Dat gebeurt op dit moment op een groot aantal plekken, zoals bij het herbestemmen van het oude UWV-kantoor.

"Wij zijn geen bank of projectontwikkelaar", zegt Gerrits. "We kunnen wel meedenken, plannen maken en planologisch klaar zijn voor de markt, als die weer aantrekt." Met dat laatste is de gemeente dan ook hard bezig. Met de gestegen rente en hogere grondstofprijzen is het momenteel lastig bouwen, waardoor bouwprojecten worden uitgesteld en woningen die wél gebouwd worden duurder uitvallen. "Vaak wordt er dan ten onrechte naar de gemeente gekeken", aldus Gerrits.

Als het gaat om stedelijke ontwikkeling, dan wordt er vijf miljoen in de ontwikkeling van een 'toekomstbestendige stad' geïnvesteerd. Ondanks een tekort aan betaalbare koopwoningen, gaat de gemeente ook aan de slag met de starterslening. Deze wordt in Hengelo opnieuw ingevoerd om de positie van starters op de Hengelose woningmarkt te verbeteren.

Wijkgericht werken

Wijkgericht werken door de gemeente én het versterken van leefbaarheid in de wijken staat hoog op de agenda. Zo wordt in 2024 gestart met twee experimenten in twee wijken, waarbij bewoners meer verantwoordelijkheid krijgen voor wat er gebeurt in hun directe omgeving. Dit moet leiden tot een meerjarige wijkagenda. In de andere wijk wordt onderzocht hoe de sociale cohesie van inwoners in de wijk verbeterd kan worden. Het is nog niet bekend gemaakt in welke wijken de experimenten worden gehouden.

Verder wil het college de komende jaren het aantal openbare drinkwatertappunten uitbreiden met vijf. Ook moet er een stadsecoloog worden aangesteld. Die moet de gemeente helpen met het verbeteren van de ‘instandhouding van beschermde dieren- en plantensoorten’.

Sociaal domein

Voorstellen van het college van B en W zoals die nu in de Zomernota staan, moeten nog door de gemeenteraad worden geloodst. Hoewel de gemeente extra middelen vrijmaakt voor nieuwe zaken, moeten op andere terreinen alle zeilen worden bijgezet, zoals de stijgende kosten van het sociaal domein en de jeugdzorg.

"Als het gaat om een toekomstbestendig sociaal domein kiezen we voor een preventieve aanpak dicht bij bewoners," zegt wethouder Jacqueline Freriksen. Dit moet uiteindelijk zorgen voor een inhoudelijke transformatie van het sociaal domein. "Tegelijkertijd hebben we blijvend oog voor de balans tussen de beschikbare middelen en de uitgaven in het sociaal domein."

Door bezuinigingsmaatregelen en door beter te kijken naar de benodigde zorg en ondersteuning binnen de Wmo behaalt de gemeente in 2024 een positief financieel resultaat van 1,14 miljoen euro, is de verwachting. Er wordt nu al meer gebruik gemaakt van activiteiten in de Wijkhuyzen in plaats van geïndiceerde dagbesteding.

Begrotingstekort

Dat de gemeente investeert in de stad betekent wel dat er een begrotingstekort ontstaat in de jaren 2026-2027. De verandering in financiering door de rijksoverheid doet daar nog een schepje bovenop, zodat er een behoorlijk gat ontstaat. Vanaf 2026, het zogenoemde 'ravijnjaar', krijgen gemeenten gezamenlijk in totaal zo'n 3 miljard euro minder. Een structureel begrotingstekort kan voor gemeentes betekenen dat zij onder financieel toezicht komen te staan van de provincie. Of dat ook voor Hengelo geldt? De gemeente zegt in dat geval te rekenen op enige coulance van de Provincie Overijssel.

Hengelo mag dan investeren in de stad en tegelijkertijd ook alert zijn, slecht gesteld is het op dit moment bepaald niet met de gemeentekas. De algemene reserve komt volgens de prognose in 2024 zelfs uit op een slordige 49,6 miljoen euro. Daarmee heeft de stad nog steeds voldoende vlees op de botten. Het jaar 2022 werd zelfs afgesloten met een positief resultaat van 13,1 miljoen euro.

Afschaffing hondenbelasting

In 2024 wordt er zo'n 9 miljoen euro uitgetrokken voor nieuw beleid, nieuwe zaken die de stad een impuls moeten geven. Van dat bedrag wordt in 2024 zo'n 6 miljoen uit de algemene reserve gehaald. In de Zomernota staat onder meer het voorstel om de hondenbelasting af te schaffen. Goed nieuws voor hondenbezitters? Het college van B en W kiest hier in het voorstel aan de gemeenteraad niet voor. De vraag is dus hoe de gemeenteraad daarover denkt.

De afgelopen jaren kwam de discussie over het afschaffen van de hondenbelasting regelmatig ter sprake in de raad, maar ingediende moties en amendementen haalden het keer-op-keer niet. Vorig jaar tijdens de hondenbelasting kwam het ook ter sprake tijdens de begrotingsbehandeling. Onder meer de PVV, FvD en Lokaal Hengelo stemden toen voor. In Hengelo betalen circa 5.670 huishoudens voor in totaal 6.100 honden hondenbelasting. Om de hondenbelasting af te schaffen zal eerst een dekking gevonden moeten worden.

Onzekerheid na 2026

Een dalende rijksbijdrage voor taken die de gemeente uitvoert, zorgt vanaf 2026 wel voor onzekerheid. Vanaf dat jaar, krijgen gemeentes in totaal zo'n 3 miljard euro landelijk minder. Hengelo blijft daarom samen met andere gemeentes en de VNG bezig met een stevige lobby in Den Haag om gecompenseerd te worden. "We vinden het niet acceptabel dat we alle bestaande en nieuwe taken moeten uitvoeren, terwijl we door het Rijk als gemeenten veel te weinig compensatie hiervoor ontvangen."

Stijgende woonlasten

Wat merken de inwoners zelf verder in hun portemonnee? De lokale woonlasten gaan waarschijnlijk verder omhoog. Als het gaat om OZB, afvalstoffen- en rioolheffing, dan worden inwoners volgend jaar wederom met een stijging geconfronteerd. Die stijgt met 4,7% voor een woningbezitter en met 2% voor een huurder. De gemeente zegt dat deze stijgingspercentages ruim binnen de gehanteerde inflatiecorrectie vallen.

Besluitvorming

Een politieke markt over de Zomernota staat op dinsdagavond 4 juli op de planning. De gemeenteraad behandelt de Zomernota op woensdag 19 juli in de laatste raadsvergadering voor het zomerreces.