Touwtrekken rond asielopvang lijkt voorbij: Enschede biedt definitief azc voor 550 bewoners aan

Het Enschedese asielaanbod is een touwtrekwedstrijd. Al in maart bood een meerderheid van gemeenteraad een asielzoekersopvang aan. Wat volgde was een briefuitwisseling tussen de staatssecretaris, de gemeente en de provincie. De gemeenteraad had tientallen wensen en harde eisen die als voorwaarde voor een azc moesten dienen, waaronder maximaal 550 opvangplekken, het uitsluiten van zogeheten 'veiligelanders' en wederzijds opzegbare overeenkomst. Aanvankelijk leek staatssecretaris Eric van der Burg niet bereid tot harde toezeggingen.

Juridische toets

Het uitsluiten van veiligelanders is bijvoorbeeld onbespreekbaar. Maar wat betreft het maximumaantal lijkt Van der Burg samen met commissaris van de koning Andries Heidema toch een toezegging te doen. De laatste brief van de staatssecretaris werd anderhalve week geleden verstuurd, maar een aantal fracties vond het maandag 26 juni nog te vroeg om een oordeel te vellen over de laatste toezeggingen. De afgelopen week is besteed aan een juridische toets. Want wat is een 'commitment' van een staatssecretaris (goedkeuring voor maximumaantal 'in het licht van het provinciaal plan') juridisch gezien waard?

Op zichzelf niets, is de conclusie. Tenzij de brief waarin Van der Burg zijn goedkeuring uitspreekt ook wordt opgenomen in de uiteindelijke bestuursovereenkomst - het document met asielafspraken - tussen de provincie Overijssel en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers. "We willen weten waar we aan toe zijn", aldus BBE-fractieleider Barry Overink. "Als we afspraken met de stad maken dan willen we die ook nakomen." Daarom draagt hij met een motie op dat de brief van Van der Burg wordt meegenomen in de definitieve afspraken met het COA.

Wederzijdse opzegclausule

Het voorstel van Burgerbelangen - dat om verschillende redenen niet werd gesteund door GroenLinks, Volt, PVV, Forum voor Democratie, EnschedeAnders en Partij voor de Dieren - draagt ook op om een wederzijdse opzegclausule in de overeenkomst op te nemen. Volgens de conceptovereenkomst is alleen het COA bevoegd om de overeenkomst voor het azc tussentijds op te zeggen. Overink: "We hebben bij de aanpassing van de N35 (bij Mariënheem en Raalte, red.) gezien dat een staatssecretaris een belofte doet, maar daar nu een streep door zet. Daarom willen we een stok achter de deur." Volgens de BBE-fractieleider kan daarvan alleen sprake zijn als het COA afspraken niet nakomt.

'Overbodige motie'

Voor sommige partijen was de motie - net als harde eisen omtrent een azc - onnodig geweest. GroenLinks stemde daarom zelfs tegen. "Het is hier veel over procedures gegaan. Maar het gaat hier over mensen", aldus fractieleider Bart Peeters Weem van GroenLinks. Het aanbod zelf - inclusief maximumaantal - krijgt daarom wel hun steun. "Maar als het nodig is kunnen we nog meer mensen opvangen."

PVV en Forum voor Democratie stemden als enige partijen tegen de voor hun overbodige 'motie voor de bühne' én het asielaanbod. Ze zijn sowieso tegen asielopvang, maar hebben er ook weinig geloof in dat de toezeggingen worden nagekomen. "Dit was een take it or leave it-voorstel", aldus PVV-raadslid Alberto Blömer. "Alle eisen zouden ingewilligd moeten worden, maar ik zie nog steeds geen geld voor jeugdzorg en er worden nog altijd veiligelanders opgevangen." Blömer belooft dat zijn partij eventuele problemen in en rond het toekomstige azc telkenmale aan de kaak zal stellen.

Zoeken naar een locatie

Met de goedkeuring van de gemeenteraad lijkt het touwtrekken rond asielopvang afgelopen. Tenzij het COA niet akkoord gaat met de inhoud van de motie, zoals de wederzijdse opzegovereenkomst. In dat geval komt het voorstel opnieuw terug naar de gemeenteraad en moeten raadsleden er 'ja' of 'nee' tegen zeggen. Als het COA wel akkoord gaat, is het aanbod definitief.

Dat betekent dat de zoektocht naar een locatie voor een azc begint. Omdat het Rijk zo snel mogelijk op zoek is naar opvangplekken, zal er eerst door het college een tijdelijke noodopvang worden aangewezen. Dat gebeurt binnen twee weken. Vervolgens begint de aanwijzing van de definitieve opvanglocatie voor vijf jaar. Dat proces wordt na de zomer afgerond. In beide gevallen wordt de gemeenteraad in de gelegenheid gesteld om wensen en bedenkingen te geven.

Volgens wethouder Arjan Kampman zal het gaan om een zorgvuldig afgewogen proces. "We gaan laten zien hoe we van een breed scala aan opties uiteindelijk tot de keuze voor één locatie komen." Kampman zegt daarbij de lessen uit het verleden mee te nemen. Rond het nooit gebouwde Azc Eschmarkerveld was in 2016 veel commotie, maar ook op het proces rond de (crisis)noodopvang op het vliegveld was recent kritiek. "We zijn ons ervan bewust dat welke locatie we ook kiezen, er altijd weerstand zal zijn."