Fractievoorzitters PvdA en GroenLinks geven Enschedese samenwerking rapportcijfer 8

Ergens in het eerste jaar van de vorige raadsperiode werd er in Enschede voor het eerst hardop gesproken over samenwerking tussen ‘rood’ en ‘groen’. Voorzichtig, met als drager goede onderlinge verhoudingen tussen raadsleden èn gedeelde idealen. Die kun je prima samenvatten in de termen ‘groen’ en ‘sociaal’.

Coalitie (en oppositie)

Tot een lijstverbinding bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar kwam het niet; het was nog te vroeg. De PvdA bleef in de coalitie, GroenLinks in de oppositie. Net als in de periode ervoor. Met dit verschil dat GroenLinks in 2018 nog met BurgerBelangen, D66, VVD en CU aan tafel zat om mee te gaan regeren. Dat klapte op armoedebeleid. En onderlinge chemie.

De PvdA schoof vervolgens op de plaats van GroenLinks aan de onderhandelingstafel en kwam er met die andere vier wel uit. Anders had Enschede voor het eerst sinds mensenheugenis een college zonder sociaaldemocraten gehad.

Socialer, niet groener

Als het om dar armoedebeleid gaat, is er sindsdien het een en ander veranderd; Enschede verliet bijvoorbeeld het eerder gevoerde strenge bijstandsbeleid (met een PvdA-wethouder aan het roer). Maar van de opgetekende ambitieuze plannen voor verduurzaming is in de afgelopen zes jaar nauwelijks iets terechtgekomen.

Kort gezegd: Enschede is er socialer op geworden, maar niet groener. Het tekent de klassieke accenten die beide partijen leggen: de een voert niet voor niets ‘groen’ in de naam, de ander is van oudsher een arbeiderspartij.

LAT-relatie zonder afspraken

Toch hamert ook de PvdA in de afgelopen jaren steeds nadrukkelijker op duurzaamheid. In de Enschedese werkelijkheid heeft de partij daarin alleen nog geen vuist kunnen maken. Vraag is of beide lokale partijen het nog een keer zonder elkaar zouden willen doen - in of buiten een college.

Beide fractievoorzitters - Yara Hümmels (PvdA) en Bart Peeters Weem (GL) - stellen zich afwachtend op: het is aan de leden om daar een knoop over door te hakken. En het hangt af van wat de lijstverbinding tussen PvdA en GroenLinks bij de landelijke verkiezingen in november gaat brengen. Natuurlijk, beide partijen zeggen het liefst samen in een college te zitten. Maar dat is wat anders dan een onvoorwaardelijk ‘samen uit, samen thuis’.

De Enschedese rood-groene verbinding heeft dan ook iets van een LAT-relatie zonder nadere afspraken. Er wordt overlegd, zoals dat met alle partijen in de gemeenteraad gebeurt, maar niet structureel. Ook niet over onderwerpen die beide partijen aan het hart gaan. “Duurzaamheid zit al tien jaar muur- en muurvast”, stelt Peeters Weem. Maar het is niet zo dat hij de partner-partij in een aanstaande rood-groene coalitie daar nadrukkelijker op aanspreekt dan anderen.

“Onze rollen zijn anders”, zegt de GroenLinks voorman daarover. PvdA maakt deel uit van het college, GroenLinks kan vrijuit oppositie voeren.

Niet voor de troepen uit

Beide fractieleiders in de Enschedese gemeenteraad willen niet voor de troepen uitlopen. De leden gaan over een eventuele concretere samenwerking. Het cijfer acht dat zij aan de huidige samenwerking geven, lijkt daarmee vooral een weerspiegeling van de verhoudingen in de raadszaal. De leden zijn nog niet zover.

Daar wordt achter de schermen wel aan gewerkt: een groepje leden van beide partijen is bezig verdergaande samenwerking aan het verkennen. Op inhoud. Voorzichtig. Een voorzichtigheid die vooral met historie en cultuur te maken heeft, meer dan met dan met inhoud. De PvdA wortelt in de arbeidersbeweging, GroenLinks heeft het imago een partij te zijn voor bewoners van de Amsterdamse grachtengordel.

‘Het is wel even een proces’

Die historische en culturele verschillen zijn achterhaald en spelen lokaal minder - de klassieke arbeidersbeweging bestaat niet meer en Enschede heeft geen grachten. Maar ze worden nog wel gevoeld. Peeters Weem maakt de vergelijking met een fusie tussen voetbalclubs. “Je voelt je ‘van iets’. Als je dan zegt: ‘We zijn hetzelfde…’ Dat is wel even een proces.”

Het is overigens niet zo dat die verschillende achtergronden vooral gevoeld worden door PvdA’ers en GroenLinksers die al jaren meelopen. “Ik ken oudere leden die groot voorstander zijn van verdergaande samenwerking”, zegt Hümmels. “En jongere die zeggen: ‘Ho, wacht even, ik een echte sociaaldemocraat.’” Peeters Weem herkent dat.

Wil het bij de komende gemeenteraadsverkiezingen ook lokaal tot een rood-groene verbinding komen, dan moet er in de loop van volgend jaar een knoop worden doorgehakt. De eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen zijn pas in 2026, maar het kost tijd om een gezamenlijke kandidatenlijst samen te stellen. En om een een lijstaanvoerder te vinden die door beide partijen wordt gedragen.