Tech-beha van Enschedese Lotte spoort borstkanker op: alternatief voor pijnlijke röntgenfoto’s

De Enschedese wilde voor haar hbo-masterstudie iets ontwikkelen op gebied van ‘smart textiles’, de combinatie van techniek en textiel. "Maar dat is vrij specifiek, er zijn weinig bedrijven die daar iets mee doen." Dus ging Lutjes naar het Soft Robotics Lab op de UT, met de vraag of zij een afstudeeropdracht voor haar hadden. "Ik kreeg een lijst met opdrachten en dit onderwerp sprak mij direct aan."

Onbewust persoonlijk thema

Ze koos het onderwerp op basis van interesse, niet wetend wat ze later in het jaar te horen zou krijgen. “Het kwam een stuk dichterbij toen ik het nieuws kreeg dat mijn moeder borstkanker had. Daardoor werd het moeilijker, maar tegelijk kreeg ik er ook extra motivatie door. Je ziet dan van heel dichtbij hoe lastig de ziekte is en hoe belangrijk het is om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen.” Inmiddels gaat het beter met haar moeder. "Ze is weer schoon, dus dat is heel fijn."

Alternatief voor mammografie

Een jaar geleden begon Lutjes met het project. “Je hoort vaak hoe vervelend een mammografie is. Bij het maken van zo’n röntgenfoto worden je borsten eigenlijk tussen een soort tosti-ijzer geplet. Niet prettig. Vooral voor vrouwen met kleinere borsten is het pijnlijk. Als daar een alternatief voor zou kunnen komen, is dat natuurlijk heel mooi.”

Ze ontwierp een beha met sensoren die borstkanker kunnen opsporen. “Het is een alternatief voor een mammografie. Het zou dus kunnen dat je bijvoorbeeld naar de huisarts gaat, die laat je de beha dragen en voert de test uit. Daarna doe je 'm weer uit. Zoiets zou ongeveer in een kwartiertje moeten kunnen."

Zo werkt het

Een kledingstuk dat borstkanker opspoort, hoe kan dat? "De beha drukt zelf op verschillende plekken op de borst, zoals een vinger zou doen. Door middel van spiraalvormige sensoren voelt de beha vervolgens waar harde plekjes in het borstweefsel zitten", legt Lutjes uit.

"Een belangrijk kenmerk van kankerweefsel is dat het een stuk harder en warmer is, omdat daar meer collageen in zit. Op een plekje waar harder weefsel zit, voelen de sensoren meer weerstand. In een grafiek op de computer zie je die verhoogde weerstand terug als een piek. Dat zijn de stukjes waar mogelijk tumoren zitten.”

Vrouwen wordt aangeraden om regelmatig hun borsten handmatig te checken op knobbeltjes, maar met de eigen vingers borstkanker 'voelen' kan behoorlijk lastig zijn. Een mens drukt al gauw te zacht of te hard. De beha is hierin een stuk handiger, die zet namelijk precies genoeg druk.

Bovendien zijn de sensoren gevoeliger dan vingertoppen. Zo vinden ze ook de meest kleine plekjes die een hand misschien niet zou voelen. “Daarnaast komt er feitelijke data uit in de vorm van grafieken, dus daardoor weet je ook zeker of je wel of geen borstkanker hebt.”

Naast tests uitvoeren kan de beha mensen (vrouwen en huisartsen bijvoorbeeld) ook helpen om 'het zelf te doen', voor als het apparaat niet in de buurt is. In een trainingsmodus leert het kledingstuk aan gebruikers hoeveel druk zij zelf met hun vinger moeten zetten op de borst om kanker handmatig op te sporen.

Bijdrage aan maatschappij

Lutjes is blij met het prototype. “Ik wil dat de producten die ik ontwerp echt ergens aan bijdragen." De Universiteit Twente gaat in samenwerking met de studente verder met het onderzoek om de tech-beha te optimaliseren. “We willen het zo snel mogelijk implementeren, maar het zal nog wel zo’n vijf jaar duren.”