De Almelose woningcorporatie Sint Joseph zette in 2022 14 ontruimingen in gang. Dat is een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor. Bij een ontruiming wordt een bewoner door een rechter gedwongen het huis te verlaten, omdat die persoon bijvoorbeeld veel overlast veroorzaakt of een fikse huurachterstand heeft. "In het uiterste geval gaan we over tot ontruimen."
Achterstand van huur, geluidsoverlast of prostitutie. Dat zijn onder meer redenen voor woningcorporaties om te ontruimen. “Het gaat om alle vormen van extreme overlast die je je kunt bedenken. Bij achterstand van betalingen moet je niet denken aan een maand, maar aan maanden huurachterstand. Wij ontruimen niet zomaar, pas als het echt niet anders kan. Daar gaat een heel traject aan vooraf met diverse partijen zoals de gemeente en hulpverlening”, zegt Fokkelien Boorsma, woordvoerder bij Sint Joseph.
Boorsma heeft niet een concrete verklaring voor de verdubbeling van het aantal ontruimingen: “We hebben gezocht naar redenen, maar die hebben we niet echt kunnen vinden. Het kan door verschraling van de zorg komen. Dat heeft invloed op leefbaarheid. Mensen blijven langer in de wijk en veroorzaken overlast.”
Bij een ontruiming wordt een bewoner gedwongen het huis te verlaten door een rechter. Er wordt dan een kort geding aangespannen. Dit is nadat de corporatie als laatste een gedwongen opzegging voorstelt, dan krijgen bewoners eerst zelf de kans om te vertrekken “Willen ze dat niet, dan volgt een ontruimingsprocedure”, aldus Boorsma. Er zijn in 2022, naast de 14 ontruimingen, negen gedwongen huuropzeggingen geweest. Sint Joseph wil niet zeggen in welke wijken de huuropzeggingen en ontruimingen zijn geweest.
Nadat een bewoner uit een woning is gezet, wordt de zorg overgedragen aan Humanitas. Het is nog altijd aan de persoon zelf of die de hulp accepteert. Humanitas regelt 24-uursopvang en crisisopvang. Regiomanager van de opvang in Twente Martine Veneman geeft aan dat een ontruiming niet zomaar in gang wordt gezet: “Vaak zie je dat er sprake is van bredere problematiek. Denk aan huurschuld of overlast voor de buren. We zien ook wel ontruimingen bij hennepplantages. We hebben een goede samenwerking met corporaties door heel Twente, vaak zijn wij al op de hoogte en is er al langer geprobeerd om oplossingen te zoeken.”
Veneman zegt dat de stijging van ontruimingen waarschijnlijk een na-effect is van corona: “Mensen raakten soms opeens hun baan kwijt door corona. Er is erg terughoudend opgetreden bij ontruimingen.” Dit is een mogelijke verklaring van de lagere ontruimingscijfers in 2021. Nu speelt de energiecrisis een rol bij de vermeerdering van ontruimingen: “Door de energiecrisis hebben mensen echt veel moeite om de touwtjes aan elkaar te knopen. Elke ontruiming is vooral een drama voor de mensen zelf, maar ook voor de maatschappij is het dure een oplossing. Het brengt veel kosten met zich mee.” Denk aan de proceskosten voor een kort geding of de ontruiming zelf.
De overheid heeft in december 2022 afspraken gemaakt om huisuitzettingen als gevolg van betalingsachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen. Dat is onderdeel van het maatregelen pakket voor de energiecrisis, zodat mensen zo min mogelijk in financiële problemen komen. Mensen lopen steeds meer risico op betaalachterstanden door een hoge energierekening. Onderdeel van dat pakket is het prijsplafond en energietoeslag.
Sint Joseph is sinds januari 2021 verplicht om vroeg betalingsachterstanden te signaleren. Als het na een eigen incassotraject nog niet is opgelost, moet de corporatie de achterstand melden aan de gemeente. Zo kan er sneller (schuld)hulp worden aangeboden om ontruimingen te voorkomen. Er zijn dit jaar tot nu toe vier ontruimingen en vier gedwongen huuropzeggingen geweest bij Sint Joseph.