De beestachtige praktijken van beruchte 'Beul van Twente' in drieluik verfilmd

AVROTROS maakte een drieluik, waarvan het eerste deel komende week (30 augustus) wordt uitgezonden.

In dit drieluik komen meerdere personen uitgebreid aan het woord, onder wie 'dierenvriend' Henk ten Napel en ook verslaggevers die de zaak destijds op de voet volgden voor RTV Oost en de regiokrant Tubantia.

Barbaars

Het is rond de eeuwwisseling dat Twente in de greep is van 'De Beul'. Gedurende meerdere jaren worden er paarden, pony's en schapen op barbaarse wijze mishandeld.

Omdat de politie in die tijd echter nog haar handen vol heeft aan de nasleep van de Enschedese vuurwerkramp krijgt het dierenleed - op z'n zachtst gezegd - niet meteen de allerhoogste prioriteit.

Burgerwacht

Tot grote frustratie van de Enschedeër Henk ten Napel. Vanaf het moment dat diens paard Wenga prooi wordt van 'De Beul' staat Ten Napels leven vooral in het teken van een jaren durende klopjacht op de dader. Hij formeert zelfs een burgerwacht waarmee hij bij nacht en ontij het Twentse platteland afstroopt in de hoop 'De Beul' te pakken te krijgen.

Als intussen het aantal incidenten alsmaar verder oploopt, formeert de politie uiteindelijk een rechercheteam dat zich specifiek op de reeks dierenmishandelingen stort. Luisterend naar de naam Caballo, Spaans voor paard.

In vizier van recherche

Ten Napel geldt overigens zelf ook nog enige tijd als verdachte. De recherche vindt het maar merkwaardig dat die 'vreemde snoeshaan' wel erg goed geïnformeerd is over de praktijken van 'De Beul' en hem op een bepaald moment bijna op heterdaad betrapt.

De recherche plaatst daarop een peilzender onder Ten Napels auto en luistert hem langere tijd af. Maar als 'De Beul' weer toeslaat terwijl de Enschedeër op dat moment met vakantie in Frankrijk is, wordt hij als verdachte weggestreept.

"Na de rechtszaak tegen K. hoorde ik destijds dat ik was afgeluisterd en dat er volgapparatuur onder mijn auto zat. Dat vond ik toch wel heftig. Een enorme inbreuk op mijn privacy", vertelde Ten Napel eerder al in een reactie op het feit dat de recherche hem in het vizier had. "Maar dat ik als verdachte in beeld was, vond ik niet vreemd. Degene die een vuurtje stookt, staat immers ook vaak met de neus vooraan."

Saillant detail: Ten Napel krijgt jaren later eerherstel als hij door de politie wordt geëerd voor zijn goede werk met de stichting Paard Zoekt Baas.

Profielschets van Beul

Omdat het maar niet lukt een einde te maken aan de reeks dierenmishandelingen worden een gedragspsycholoog en een geografisch analist ingeschakeld om een profiel op te stellen. Die laatste blijkt naderhand het vermoedelijke woonadres van 'De Beul' tot op 150 meter nauwkeurig te hebben kunnen vaststellen. Ook wordt de analyse gemaakt dat 'De Beul' een alleenstaande man met een seksuele afwijking en obsessie moet zijn.

Het is Ten Napel die meermaals de noodklok luidt. Hij waarschuwt dat dierenmishandeling vaak geldt als opstapje voor geweld tegen mensen. Daarbij baseert hij zich op een onderzoek van een Amerikaanse professor. Maar bij de recherche vindt Ten Napel op dat moment nog niet echt een luisterend oor.

De Enschedeër krijgt met terugwerkende kracht alsnog het gelijk aan zijn zijde...

Mensen als doelwit

Het onderzoek gaat een nieuwe fase in als er een link wordt ontdekt met de moord in juli 2003 op de dakloos geraakte ex-onderwijzer Frank Storm in het Volkspark van Enschede. Wat vooral opvalt is dat bij dit slachtoffer niet alleen de keel is doorgesneden, maar dat ook zijn geslachtsdeel is afgesneden en meegenomen. Als een soort trofee. Een modus operandi die lijkt op die van 'De Beul'.

Intussen wordt 'De Beul' ook in verband gebracht met drie andere steekpartijen. Zo wordt in het Volkspark een man neergestoken die de trein heeft gemist en op een bankje is gaan slapen. En ook worden er tussen Enschede en Hengelo twee willekeurige fietsers aangevallen met een mes, twee jonge vrouwen. Zij overleven de aanslagen ternauwernood. Een van deze slachtoffers kan goed tekenen en weet het rechercheteam een hele duidelijke compositietekening te bezorgen die later een prominente rol speelt in het onderzoek.

Tbs-patiënt

Rond die tijd duikt ook de naam van Rudolf K. voor het eerst in het onderzoek op. K. was in de nacht van de moord op Frank Storm ook in het park. Hij zat toen naar eigen zeggen wat op een bankje en is zodoende 'slechts' als getuige gehoord, maar hij was dus wel in de buurt.

Rudolf K. is patiënt van de tbs-kliniek in Rekken. Hij is genezen verklaard en werkt op dat moment aan zijn terugkeer in de maatschappij. Vanuit de kliniek komt de tip dat bij K. foto's zijn ontdekt van dieren waarop hij foto's van menselijke geslachtsdelen heeft geplakt - en andersom. Een vuilniszak vol, aldus een van K.'s behandelaars.

Geboren manipulator

Behandelaars die K. overigens om de tuin weet te leiden door de indruk te wekken dat hij in zijn behandeling grote vorderingen maakt. Hij diste vooral verhalen op die zijn behandelaars graag wilden horen, vertelt hij later tijdens de rechercheverhoren.

Zo geeft de geboren manipulator op een bepaald moment aan dat hij er nog niet aan toe is om terug te keren in de maatschappij. En verzint zelfs een relatie met de fictieve vriendin Bianca. Om zijn behandelaars maar te paaien.

De therapeuten zijn onder de indruk. Maar zodra hij in aanmerking komt voor proefverlof trekt hij er op uit om 's nachts toe te slaan. Niet alleen dieren zijn vogelvrij, maar in een later stadium ook mensen.

Blauwe tape

De rechercheurs vertellen later hoe een stukje blauwe tape uiteindelijk een cruciale rol speelde in het onderzoek. Tape zoals dat ook op een van de plaatsen delict is aangetroffen.

Een 'tape-expert' weet meteen te vertellen dat dit type plakband wordt gebruikt in de vleesverwerkende industrie. En laat Rudolf K. daar nou ook als schoonmaker werken... Bij een kippenslachter in Denekamp. K. belandt met stip op één van de verdachtenlijst, een top tien zoals die door het team is opgesteld.

Twee rechercheurs zoeken K. thuis op. Zodra de dierenmishandelingen ter sprake komen, reageert K. ineens bloednerveus. In combinatie met de blauwe tape die ze in en rond de woning zien, weten ze het zeker: dit is onze man!

Schaduwen

Maar het team vindt dat er vooralsnog onvoldoende gronden zijn om K. aan te houden. Om meer bewijzen te verzamelen, wordt er een observatiecamera bij zijn voordeur geïnstalleerd en wordt hij langdurig achtervolgd. In de hoop 'De Beul' op heterdaad te betrappen.

Rechercheurs zien hoe K. er regelmatig 's nachts op uit trekt en langere tijd stil staat bij plekken waar 'De Beul' eerder toesloeg. Vermoedelijk om het misdrijf te herbeleven. Onder meer doet hij het Volkspark aan, de plek waar Frank Storm werd vermoord en waar een jaar eerder een andere man liggend in zijn slaapzak werd neergestoken.

Roofdier

Als de rechercheurs bovendien zien dat K. als een roofdier regelmatig mensen achtervolgt, wordt de situatie precair. Wat als hij onder mensen nieuwe slachtoffers maakt? Er wordt stiekem een stukje blauw tape weggenomen vanaf een bloembak bij K.'s woning. Uit onderzoek in het lab blijkt dat het dezelfde tape is zoals die ook op de plaats delict is aangetroffen.

Dat is het sein om tot actie over te gaan. Bij zijn aanhouding blijkt K. een mes en een rol blauwe tape bij zich te hebben.

Lugubere messencollectie

Bij huiszoeking wordt vervolgens in een vuiniszak een groot aantal knipsels van dieren gevonden, waarop foto's van geslachtsdelen van mensen zijn geplakt.

Bij de huiszoeking wordt ook nog eens een collectie luguber ogende messen ontdekt, waarbij de steekwapens zijn voorzien van de intussen bekende blauwe tape.

Als het verdwenen transistorradiootje van de vermoorde Frank Storm achter een stapeltje pornovideo's wordt ontdekt, is de euforie binnen het rechercheteam groot. Er is een onmiskenbare link tussen het slachtoffer Frank Storm en Rudolf K. Als vervolgens in het lab ook nog eens wordt vastgesteld dat op het radiootje bloedsporen van Storm zitten, ligt er ook forensisch bewijs.

Bekentenis

De rechercheurs stippelen een heel tactisch verhoorplan uit. Maar als hij hoort welke bewijzen er tegen hem liggen, maakt Rudolf K. tot stomme verbazing van de rechercheurs al vrij snel schoon schip. Op de vierde dag biecht hij ook de moord op Frank Storm op.

Rudolf K. bekent uiteindelijk dat hij tussen 2000 en 2004 zo'n veertig dieren heeft toegetakeld, de moord op Frank Storm en het neersteken van drie willekeurige voorbijgangers.

Opvallend: Rudolf K. wil op zijn beurt ook van alles van de rechercheurs weten. Hoe ze hem op het spoor zijn gekomen, wat voor bewijzen ze tegen hem hebben. K. blijkt namelijk een grote fascinatie te hebben voor de tv-serie CSI, Crime Scene Investigation.

Seksuele experimenten

Rudolf K. is tijdens de rechtszaak in Almelo en later in hoger beroep vrij openhartig en vertelt haast met trots over zijn gruweldaden. Op het moment dat hij uit de doeken doet dat hij weggesneden vlees heeft opgegeten en de meegenomen geslachtsdelen heeft gebruikt om er thuis allerlei seksuele experimenten mee uit te voeren gaat er een golf van afschuw door de rechtszaal.

De rechtbank en later in hoger beroep het gerechtshof zijn er snel uit: Rudolf K. krijgt levenslang. Waarbij volgens de rechters één ding voorop staat: de maatschappij moet tegen K. worden beschermd.

Atypische Rudolf K.

Het productiehuis Tigris heeft in opdracht van AVROTROS maandenlang aan de documentaire gewerkt. Nog los van alle research die eraan vooraf ging. "In totaal ruim een jaar", zegt eindredacteur Hanneke van Stiphout. "We werden vooral getriggerd toen we ontdekten hoe groot deze zaak eigenlijk is. En als je kijkt naar de lijst met levenslang gestraften in ons land is Rudolf K. atypisch. Een wat vreemde eend in de bijt. De meesten hebben namelijk een criminele reden: geld, bendes. Maar zijn motief was dat hij zijn seksuele agressie wilde botvieren."

De Beul van Twente is vanaf woensdag 30 augustus om 21.05 uur te zien bij AVROTROS op NPO 3.