Aanleg ecoduct in Enschede ging in strijd met stikstofregels, maar natuurbrug over A35 blijft staan
Bij de aanleg van het ecoduct over de A35, ter hoogte van Boekelo, zijn fouten gemaakt. Dat is de strekking van een uitspraak van de Raad van State deze woensdag. De toen geldende stikstofregels zijn niet nageleefd. Toch hoeft de procedure niet opnieuw te worden gevoerd en ook hoeft het ecoduct niet afgebroken te worden. De effecten van de werkzaamheden op Natura 2000-gebieden zouden namelijk te verwaarlozen zijn.
De juridische strijd rond het ecoduct heeft jaren geduurd. Al rondom de vergunningaanvraag trok omwonende Benny Valkenburg aan de bel vanwege de plannen van Rijkswaterstaat voor het bouwwerk, op amper 350 meter van zijn voortuin. De rechter in Zwolle legde in 2019 zelfs een tijdelijke bouwstop op, omdat er aanvullende geluidsonderzoeken nodig waren.
Tot aan de Raad van State
Na enkele maanden werd de bouw hervat. In 2020 is het ecoduct, dat Oudste Grond is genoemd, geopend. Op de achtergrond gingen de rechtszaken door. Eerst bij de rechtbank in Zwolle, maar later in hoger beroep bij de Raad van State in Den Haag. Daar zijn in april bij de inhoudelijke behandeling diverse gronden aangevoerd door Marcel Middelkamp, de Almelose jurist die Valkenburg bijstaat.
Een van die gronden is de stikstofbelasting van de bouw van het ecoduct. Volgens de toen geldende regels was voor alle werkzaamheden die mogelijk een verslechterend effect zouden kunnen hebben op Natura 2000-gebieden een natuurbeschermingsvergunning of natuurtoestemming van de provincie vereist.
0,28 gram
Bouwbedrijf BAM, dat de werkzaamheden voor Rijkswaterstaat uitvoerde, heeft zo’n vergunning noch toestemming aangevraagd. Uit rekenmodellen blijkt achteraf dat de stikstofdepositie op natuurgebied Lonnekermeer maximaal 0,02 mol stikstof (0,28 gram) per hectare per jaar is geweest.
De Raad van State concludeert daarom dat BAM in gebreke is geweest. Boekeloër Valkenburg wordt in het gelijk gesteld en de eerdere uitspraak van de rechtbank in Zwolle wordt vernietigd. Maar hoe verder? Moet het ecoduct worden afgebroken? Moet de vergunningprocedure opnieuw worden doorlopen? Kan Valkenburg op z’n minst rekenen op een fikse schadevergoeding? Niets van dat alles, blijkt uit de uitspraak van de Raad van State.
19 weken wachten
Maar dat de hoogste bestuursrechter in de maag heeft gezeten om tot afgewogen oordeel te komen blijkt wel uit het feit dat het negentien weken heeft geduurd tot een uitspraak. Normaal gesproken geldt er inclusief verlenging een maximumtermijn van twaalf weken.
In de uitspraak worden de nieuwe (strengere) stikstofregels als uitgangspunt genomen. Sinds 2020 is het verboden om bouwwerken te realiseren als er sprake is van significante invloed op Natura 200-gebieden. Maar het ecoduct over de A35 blijft zoals het is, omdat het effect van de bouw - die ongeveer een half jaar duurde - op het Lonnekermeer volgens de rechter te verwaarlozen is.
Waterhuishouding
Rijkswaterstaat heeft de Raad van State kunnen overtuigen dat niet stikstofdepositie, maar waterhuishouding het belangrijkste knelpunt is in het Lonnekermeer. De kwaliteit van de kenmerkende ecosystemen in het natuurgebied was, na herstelmaatregelen in 2018, goed. Daarnaast waren de gevolgen van het ecoduct van tijdelijke aard.
‘Onder deze omstandigheden kunnen naar het oordeel van de Afdeling significante gevolgen voor de Natura 2000-gebieden uitgesloten worden geacht’, aldus de Raad van State in de uitspraak. Een nieuwe procedure is dus niet nodig. Wel moet de gemeente Enschede de gemaakte proceskosten (ruim 4.300 euro) aan Boekeloër Valkenburg vergoeden. Daarmee is de zaak rond het ecoduct definitief afgedaan.
