Voormalige Wegener-pand gekraakt: ‘De gemeente is nalatig en faciliteert niet wat de mensen in de stad nodig hebben’
Het voormalige Wegener-pand aan de Enschedese Getfertsingel is gekraakt. Zaterdag aan het eind van de middag meldden twee Enschedeërs aan de politie dat zij het complex in gebruik hadden genomen. Het tweetal handelt in naam van een stichting die actief is op het gebied van cultuur, talentontwikkeling en ontmoeting, en stelt een grote achterban te vertegenwoordigen.
‘Zeventien jaar leegstand van 36.000 vierkante meter’. En ‘Waste No Space’. Twee kreten die in kapitalen bovenaan het document staan waarin het tweetal verantwoording aflegt voor de kraak. De grote woningnood en de moeite die culturele broedplaatsen hebben om ruimte te vinden. Op en rond het voormalige Wegenercomplex moeten woningen worden ontwikkeld, maar dat is volgens de woordvoerder een ‘prestigeproject dat niet voldoet aan de wensen van de bevolking’.
Kraken volgens de regelen der kunst
Op het oude laadperron, achter de grote roldeuren, ligt een matras met slaapzak en staan een tafel en een stoel. Hier wordt gekraakt volgens de regels. De politie is net verwittigd, alle tijd voor een gesprek met Joachim Brandenburg, oprichter van stichting Pavilion en een van de twee krakers. Hoe zij zich precies toegang hebben verschaft, willen zij niet kwijt.
Woningtekort en dakloze broedplaatsen
De kraak van het Wegenerpand is meer dan symbolisch. “Nee, nee. We hebben plannen om hier iets van te maken. Ik wil hier een leuke plek, waar iedereen welkom is.” Brandenburg is betrokken bij allerlei initiatieven in de scene van de alternatieve en experimentele cultuur in Enschede. “Er worden miljoenen gestoken in projecten. Hier, maar denk ook aan de Huiskamer van de Stad in het centrum. Maar huizen zijn niet te vinden of onbetaalbaar, jonge kunstenaars hebben geen vaste plek en talentvolle studenten vereenzamen en vertrekken uit de stad.”
Grote achterban
De grote achterban die volgens Brandenburg en kraak-makker Niek Wolthuis achter de kraak staan, vindt je op verschillende plekken in de stad. Bij Studio Complex, op datzelfde Wegenerterrein. Maar ook op het Stationsplein bijvoorbeeld, binnen de gemeenschap rondom broedplaats WARP, de Spacebar, Blackbrick en Sickhouse. En bij Cultureel Vulpunt Tankstation aan de Deurningerstraat. “Die community is ontzettend belangrijk. Voor eerstejaars studenten, bijvoorbeeld.”
Enschede telt zo’n 12.000 internationale studenten, stelt Brandenburg. Velen van hen vinden aansluiting op de plekken die hij eerder noemde. “Zonder die ontmoetingsplekken vereenzamen ze. Binnen de campus is weinig interactie.” Hij kent voorbeelden. “Saxion biedt woonruimte voor een jaar, om een start te maken. Maar vraagt zeven- of achthonderd euro voor een hokje zo groot als dat.” Hij wijst naar een oud kantoortje van zo’n vijf bij zes meter.
Projectontwikkeling, het grote geld en de behoefte
Het is de crux in zijn verhaal en motief voor de kraak: ontwikkelingen draaien allemaal om geld en voldoen niet aan de vraag van de bevolking, alternatieve initiatieven die daar wel in voorzien worden òf tegengewerkt of alleen voorzien van tijdelijke plekken. “Hier komen ook ateliers. Voor mensen die hier komen wonen. Maar tien tot twintig procent wordt sociale huur en die ateliers zijn voor de meesten niet betaalbaar.”
Die tijdelijkheid van voorziening voor cultuurmakers is vaak een opstap naar projectontwikkeling. Er wordt alvast wat leven geblazen in het terrein, cultuur maakt de locatie aantrekkelijk en op het moment dat de schop echt de grond in gaat, moeten de cultuurmakers wijken. Dat was ook de strekking van een column op de site van de Triodosbank, enkele dagen geleden. “Er moet dan niet echt een community op zo’n plek ontstaan”, stelt Brandenburg. “Die krijg je lastig weg, zonder dat je iets anders regelt.”
Tot op heden is er in Enschede nog nergens blijvende plek geboden aan de gemeenschap waar Brandenburg en Wolthuis zich hard voor maken. Brandenburg: “Die onzekerheid duurt al jaren en is killing.” Voor de plaatsen die wel beschikbaar zijn, wordt soms teveel geld gevraagd. “Vijftig euro per vierkante meter voor de brandweerkazerne, waar Sickhouse en BlackBrick eventueel naartoe kunnen.” Ook die voorziening is tijdelijk. “Dat is een gemeentelijk pand. Waarom niet gewoon tegen onkosten?”
Ook het (binnenkort echt) voormalige ING-bankgebouw waar mogelijk tijdelijk een alternatieve club wordt gevestigd, is zo’n tijdelijke voorziening.
Twee agenten in een busje rijden het terrein op. Zij komen alleen vaststellen of het pand inderdaad is gekraakt en moeten dan door naar een ander klusje. Met de map met de verantwoording voor de kraak kunnen zij niet zoveel. Die moet naar de Officier van Justitie, maar dat kan pas als er formeel aangifte van de kraak is gedaan.
