Almelose Joodse Begraafplaats zet streep onder ellende najaarsstorm: ‘Herstelde muur niet van origineel te onderscheiden’

Het was een fikse klus, zo was tijdens de officiële plechtigheid te horen ”Zowel mentaal, organisatorisch als financieel. Maar we zijn blij dat het is gelukt”, liet een meer dan tevreden voorzitter Eléon de Haas van de Stichting Joodse Begraafplaats Almelo weten.

Terug naar de najaarsstorm in 2021. In de vroege ochtend van de eerste septemberzondag veroorzaakte een deels afgebroken Treurbeuk enorme schade aan de muur voor de Joodse Begraafplaats. Ook de aula kreeg een flinke tik mee. De Haas: ”De knal, die daarmee gepaard ging was in de wijde omtrek hoorbaar. We kregen een belletje van de inmiddels helaas overleden buurman Gerrit Veurink van de begraafplaats met de mededeling dat er een tak van de Treurbeuk naar beneden was gekomen. Maar dat gebeurde wel vaker. De heer Veurink bleef volharden dat het niet om zomaar een tak ging. En hij had volkomen gelijk. We besloten een kijkje te gaan nemen en zijn ons rot geschrokken bij het zien van de ravage.”

Bij het opnemen van de schade bleek de voormuur deels ontzet, terwijl die ook nog eens naar voren hing. Dat had gevaarlijke situaties tot gevolg. Daarom werd besloten om de muur snel omver te trekken. De Haas blikte tijdens de onthulling nog eens terug op die treurige periode. ”De historische voormuur was en is beeldbepalend voor de Boddenstraat. Om het uitzicht op de begraafplaats enigszins te verfraaien na de opgelopen schade is een noodvoorziening getroffen in de vorm van een hek met fotodoek waarop de oude muur stond afgebeeld.”

Religieuze functie

Nadat de herstelkosten in kaart waren gebracht gingen betrokkenen nadenken over het in ere herstellen van de karakteristieke, monumentale muur en de schade aan de aula. De Haas: ”In oktober is toen eerst in overleg met de boomexpert van Expedio Arbori vastgesteld dat de twee Treurwilgen konden blijven bestaan. Het zijn twee 160 jaar oude, nog vitale bomen.” Bovendien hebben ze een religieuze functie: de beuken vormen een grens van onreinheid. Daarom mogen ze niet worden betreden door de kohen, de Joodse hoge priester. De Treurbeuken vormen de grens op de begraafplaats. Dat is de symbolische waarde.”

Langere levensduur

Pieter Heitkamp van bureau Anno 1998 reconstrueerde op basis van foto’s een nieuwe muur die zoveel mogelijk gedetailleerde kenmerken van de originele muur bevatte. ”Verder is de muur opgetrokken uit een geconserveerde staalconstructie en vochtregulerende materialen om de levensduur van de muur te verlengen.” De optische reconstructie was nog een nog een heel karwei: ”Want tekeningen van de muur waren nergens te vinden. De begraafplaats is in 1843 in gebruik genomen en ook in de archieven was niets over de bouw bekend. We hebben het moeten doen met beeldmateriaal.”

Wat betreft de Joodse gemeenschap had het niet beter gekund, verzekerde De Haas: ”Het is weliswaar een replica. Maar er ontbreekt geen detail als je het origineel er naast houdt. Heel knap gedaan. Een dag na de storm is meteen actie ondernomen met als doel de muur in zijn oude glorie terug te brengen. Het was een strijd van de lange adem, maar het is gelukt.”

Ook burgemeester Arjen Gerritsen toonde zich onder de indruk van het project. Bovendien vond hij het aanbrengen van een poort in de grote deuren van de entree een briljant idee. ”Veel Almeloërs vroegen zich vaak af wat er toch achter die bijzondere muur schuil gaat. Vanaf nu hoeft niemand zich die vraag meer te stellen. Mooi dat er nu zicht van buitenaf is op de begraafplaats is.”

Open dag

Volgende week zondag 10 september is er een open dag voor het publiek aan de Boddenweg. Zaterdag is het Open Monumentendag. Vanwege de sabbat op zaterdag, is de open dag van de Joodse begraafplaats naar zondag doorgeschoven.