Vervuilde grond in Boekelo krijgt een staartje, gemeente gaat mogelijk tientallen tuinen saneren
De vondst van vervuilde grond rondom de voormalige Boekelose Stoomblekerij krijgt nog een staartje. Vorig jaar werd het speeltuintje in de woonwijk afgezet nadat bij bodemonderzoek een te hoge concentratie chemische stoffen in zwart zand werd gevonden. Uit nader onderzoek blijkt er ook sprake van een te hoge concentratie PFAS in tientallen omliggende tuinen. Een deel van die tuinen wordt in ieder geval worden gesaneerd.
Het speeltuintje is na de vondst afgesloten en gesaneerd. PFAS (Poly- en perfluoralkylstoffen) zijn door de mens gemaakte stoffen die water-, vuil- en vetafstotend zijn. De chemische stoffen worden onder meer gebruikt in antiaanbakpannen, cosmetica en blusschuim. Ook in de textielindustrie werden PFAS gebruikt om kleding waterafstotend te maken. Het probleem met de stoffen is dat zij niet afbreken in de natuur en in bepaalde hoeveelheden schadelijk kunnen zijn voor mens en dier.
Verhoogde concentraties
In onderzoeksrapporten wordt de herkomst van de PFAS gelinkt aan de activiteiten van Texoprint - het bedrijf dat als laatste op het terrein was gevestigd - en een grote brand die in 2003 een bedrijfshal verwoestte. In 2008 is er begonnen met nieuwbouw, maar destijds is er bij het grondverzet en de sanering geen rekening gehouden met PFAS.
Wanneer is het veilig?
Op dit moment worden er verschillende PFAS-normen gehanteerd. De vervuilingsgraad in woonwijken is ingedeeld in drie risicocategorieën, met elk een eigen omgangsvorm.
Minder dan 59 microgram per kilo: Bij normaal gebruik van de grond, zijn er geen gezondheidsriciso's te verwachten. Er gelden dan ook geen beperkingen.
Tussen 59 en 234 microgram per kilo: Gezondheidsrisico's bij normaal gebruik van de tuin zijn niet uit te sluiten. Advies om geen groente en fruit uit eigen tuin te eten.
Meer dan 234 microgram per kilo: De GGD adviseert om de tuin te laten saneren.
Toen de PFAS bij het speeltuintje werden gevonden golden er andere maatstaven voor de toegestane concentratie. Vandaar dat er destijds werd gecommuniceerd dat de 'veilige normen' niet werden overschreden. Toch is besloten om de speeltuin te saneren en verder bodemonderzoek te doen in de directe omgeving.
Uit de vervolgonderzoeken blijkt dat er in sommige gevallen sprake is van een 'ernstige vervuiling'. Dat wil zeggen dat de gevonden bodemconcentraties zich in de hoogste categorie van de GGD-normen bevinden. Het gaat om dertien tuinen en enkele vijvers in de wijk. Ter indicatie: de Boekelose Stoomblekerij bestaat in totaal 225 grondgebonden woningen met 370 voor- en achtertuinen.
Ruim 50 tuinen getroffen
De dertien tuinen waar sprake is van ernstige vervuiling worden in ieder geval op kosten van de gemeente gesaneerd. In nog eens 41 tuinen zijn PFAS-waarden tussen 59 en 234 microgram per kilo aangetroffen. Over de omgang met deze tuinen moet nog een besluit worden genomen. Saneren is daarbij een van de mogelijkheden. In het uiterste geval zal deze operatie zo'n 400.000 euro kosten (7.500 euro per tuin).
Het water in de vijvers en de Teesinkbeek (waar ook hogere concentraties PFAS zijn gemeten) is een verantwoordelijkheid van waterschap Vechtstromen. De overschrijding geldt voor water dat ook als drinkwater (of viswater) wordt gebruikt. Daarom is het advies GGD om geen grondwater te gebruiken voor het sproeien van tuinen of het vullen van kinderbadjes.
Uitvoering in 2024
De gemeente Enschede is met veel betrokkenen in gesprek over het vervolg. Het gaat daarbij om de bewoners en onderzoeksbureaus, maar ook met het ministerie, het waterschap, de GGD en het RIVM. Het streven is om medio 2024 te beginnen met de uitvoering van maatregelen. Bij sanering wordt de grond tot een meter onder het maaiveld afgegraven.
