Hengelo wil meer knaken van het Rijk voor meer gemeentelijke taken

Nederlandse gemeentes worden vanuit het Rijk opgezadeld met steeds meer taken, terwijl daar niet meer inkomsten tegenover staan. “Wel meer taken, geen meer knaken, dat tijdperk moet nu echt voorbij zijn”, zei de Hengelose wethouder van Financiën Hanneke Steen bij de jaarlijkse presentatie van de Beleidsbegroting. Daarin staat wat de gemeente de komende jaren gaat doen en wat dat mag kosten. De begrotingsomzet van de gemeente Hengelo voor 2024 is in totaal 379 miljoen euro. Het structureel begrotingssaldo is in 2024 naar verwachting nog 4,3 miljoen positief. In 2026 is dat 1,4 miljoen negatief en in 2027 loopt dat bedrag op naar 2,9 miljoen negatief.

'Wel investeren'

Ondanks het onder druk staan van de financiën blijft de gemeente wel investeren. Steen: “Eigenlijk hebben we ervoor gekozen om de lijn die we inzetten met het transformatieplan Sociaal Domein, het investeren in duurzaamheid en de eigen woningbouwopgave zoveel mogelijk door te zetten.” Daarnaast wil de gemeente blijven investeren in talentenprojecten. “We willen meer mensen aan ons binden, meer culturele dingen doen in onze stad, zodat we aantrekkelijk blijven. Dat blijven we doen.”

'Signaal afgeven aan Den Haag'

Hengelo wil met een dreigend begrotingstekort in 2026-2027 een duidelijk signaal afgeven, net als veel andere gemeentes dat doen. Vanuit de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) maken de Nederlandse gemeentes een gezamenlijke vuist richting het Rijk en wordt er gevraagd om meer middelen. “We zijn eigenlijk van het type gemeente dat normaal de gaten wel dicht loopt, want we voelen ons verantwoordelijk. We zien als gemeente meteen wat er gebeurt als je stopt met investeren. Ombuigen wil je eigenlijk zo laat mogelijk doen. We laten dus zien dat er een tekort is. Daarmee gaan we ook het gesprek met de provincies aan.”

Volgend jaar heeft Hengelo het huishoudboekje op orde en zal de inwoner er nog niet veel van merken als het gaat om een verhoging van de gemeentelijke belastingen en tarieven. Al is dat laatste wel afhankelijk vanuit welke portemonnee je dat bekijkt. “Het ziet er naar uit dat de stijging onder de inflatie blijft, maar het zal nog steeds wel iets meer zal stijgen dan vier of vijf procent”, zegt Steen.

Krapte arbeidsmarkt

De gemeente Hengelo is de afgelopen jaren, net als inwoners van de stad, geconfronteerd met stijgende kosten. “Grondstoffen stijgen, de rente gaat omhoog. We merken het aan alles, zoals in projecten die we doen op gebied van infrastructuur en woningbouw”, zegt Steen. Daarnaast speelt ook krapte op de arbeidsmarkt een rol.

Wethouder Jacqueline Freriksen: “Je ziet dat je in de transformatie van het sociaal domein alle hens aan dek moet hebben om het verschil te maken om dingen anders te gaan doen. Dat betekent wel dat je er mensen voor moet hebben. Dat is wel een probleem.” Daardoor moeten er nu al zaken worden doorgeschoven naar volgend jaar om besparingen te kunnen behalen, maar dat is volgens de wethouder een groot risico. “Het heeft te maken met de personele bezetting die je gewoon niet krijgt op de projecten die je nodig hebt.” Niet alleen bij de gemeente Hengelo, maar ook bij andere lokale en regionale overheidsinstellingen speelt het.

Inhuur publieke sector

Eerder schreef 1Twente al over het personeelstekorten bij de Omgevingsdienst Twente, een instelling die bedrijven adviseert en toezicht houdt op het gebied van milieuvergunningen. In 2022 gaf het overheidsbedrijf 2,1 miljoen euro meer uit aan externe inhuur van zzp’ers, omdat de vacatures niet gevuld konden worden. Dit terwijl er aanvankelijk 246 duizend euro begroot was. Ook hier is het toenemende takenpakket van de organisatie één van de factoren.

Vergrijzing

Voor de gemeente Hengelo vormt het personeelstekort een mogelijk risico, omdat het kan zorgen voor extra werkdruk bij gemeenteambtenaren. De komende jaren krijgt de gemeentelijke organisatie ook te maken met de effecten van vergrijzing. ‘Voor komende jaren zien we daardoor een uitdaging om voldoende personeel te behouden en werven om hier invulling aan te geven. Met name aan de kant van de voorbereiding en projectbegeleiding‘, schrijft het college in de begroting.

150.000 voor werving LinkedIn

In de begroting wordt meer geld vrijgemaakt om de arbeidsmarktcommunicatie te verbeteren en meer capaciteit in te zetten bij het werven van personeel. Het zakelijke sociale mediaplatform LinkedIn moet hier de komende drie jaar een rol in gaan spelen. Via gerichte advertenties en recruitmenttools hoopt de gemeente gericht potentiele kandidaten bereiken. Het gaat om een bedrag van 52.860 euro per jaar. Ook wil de gemeente zich verder inzetten om het huidig personeel vast te houden. Aandacht en waardering voor het werk van de ambtenaren moet volgens het college een belangrijke rol spelen.

Opknappen schoolgebouwen

Druk op de gemeentefinanciën en druk op de arbeidsmarkt betekent overigens niet dat het college de huidige koers loslaat en dat geplande investeringen stil komen te liggen. Wethouder Claudio Bruggink zegt dat de gemeente op ambitieniveau graag meer zou willen doen, gezien de opgave, maar dat deze dan niet waargemaakt kunnen worden. “Je moet in dat geval een treetje lager gaan zitten.” Bruggink geeft een voorbeeld uit zijn eigen portefeuille en noem onderwijshuisvesting. “We hebben daar een mooie som geld kunnen neerleggen. Voor vijftig miljoen euro gaan we de komende vijf jaar onderwijsgebouwen opknappen. Je wilt graag een tandje meer doen en in 2025 alle schoolgebouwen doen, maar dat lukt nu dus niet.”

De gemeenteraad bespreekt de Beleidsbegroting tijdens de politieke markt van 17 oktober en stelt deze naar verwachting vast op 8 november.