Woelige tijden in aantocht in Enschede, 'maar we kunnen blijven investeren in wat we belangrijk vinden'
Er is sprake van een aanhoudend hoge inflatie en door de val van het kabinet zijn er veel onzekerheden. Voor de gemeente Enschede dreigt over drie jaar een financieel gat van vele miljoenen en dan liggen er ook nog enorme opgaven op het gebied van vergrijzing, zorg en klimaatdoelen. En tóch is wethouder Marc Teutelink tevreden met de begroting voor de komende jaren, die hij deze donderdag presenteert. "We zijn ondanks alles in staat om de plannen die we hebben, te kunnen uitvoeren."
Op de tweede verdieping van het stadhuis zit een trotse wethouder Financiën in zijn werkkamer. "Maar geen van mijn collega's loopt hier chagrijnig rond vanwege de begroting", vertrouwt Teutelink de pers toe. Het is volgens hem gelukt om alle wensen (uit het coalitieakkoord) ten uitvoer te kunnen brengen. Maar toch doemen daar in de verte donkere wolken op. Zijn het niet de economische en monetaire ontwikkelingen die voor problemen kunnen zorgen, dan is het wel de aangekondigde megabezuiniging op het Gemeentefonds.
Groene stad, gelijke kansen
Maar vooruit: eerst het goede nieuws. De gemeente Enschede blijft ook de komende jaren veel geld investeren in de stad. "Wat mij heel erg goed doet, is dat het ons is gelukt om de ijsbaan open te houden", aldus Teutelink. Het besluit moet aankomende maandag nog wel genomen worden, maar lijkt niet meer dan een formaliteit. "Maar ook op het gebied van verkeersveiligheid, kansengelijkheid en het groenambitieplan kunnen de investeringen blijven doen die we voor ogen hadden."
Concreet betekent dat dat er werk wordt gemaakt van een 'groene lint' die grofweg de verschillende parken en de binnenstad met elkaar verbindt. Maar ook dat er concrete stappen worden gezet met de aanleg van de fietssnelweg F35 vanuit Roombeek via Lonneker naar Oldenzaal en de bouw van een fietsbrug over de Oostweg.
Er is jaarlijks bovendien 3 miljoen euro beschikbaar om kinderen uit kwetsbare wijken of gezinnen dezelfde ontwikkelkansen te bieden als leeftijdsgenootjes met een betere startpositie. En de OZB gaat weliswaar met 4,3 procent omhoog, maar stijgt daarmee minder hard dan de verwachte inflatie.
Huiskamergeld blijft staan
In feite verandert er dus weinig ten opzichte van de zomernota. Dat is niet gek, want de bedoeling van die tussentijdse doorkijk vlak voor de zomervakantie is dat de financiële huishouding van de komende jaren al in grote lijnen in beeld is. Dat betekent dus ook dat het geld dat beschikbaar was voor de Huiskamer van de Stad nog altijd is gereserveerd, ondanks dat het project is afgeblazen nu de verhuizing van de bibliotheek naar het Wilminktheater niet doorgaat.
Spaarpot biedt uitweg
Om geen bezuinigingen te hoeven inboeken zet de gemeente Enschede de komende jaren haar spaarpot in. Er is genoeg vet op de botten om een aantal tegenvallers op te vangen, waaronder de bezuiniging op het Gemeentefonds. Volgens de vooruitzichten schrijft Enschede in drie van de komende vier jaren rode cijfers. "Maar we verwachten geen problemen met de provincie", aldus wethouder Teutelink. De provincie Overijssel is toezichthouder op de financiën van gemeenten. "Alle structurele uitgaven worden gedekt door structurele inkomsten. En het financiële gat in 2026 en 2027 laten we net als heel veel gemeenten in Nederland staan, als signaal naar Den Haag. De provincies steunen dat."
"Er is de laatste jaar allerlei geld vrijgemaakt voor dat project", zegt Teutelink. "Er was in het korte tijdbestek voor de begroting geen tijd om dit zorgvuldig in kaart te brengen." Bovendien komt er nog een discussie over alternatieven, zoals een noodzakelijke renovatie van de bieb en een verbouwing bij het Wilminktheater. Slecht nieuws dus voor inwoners van Glanerbrug die hoopten dat het vrijkomende geld voor het megaproject alsnog voor heropening van Zwembad De Brug kon worden ingezet.
Minder geld, meer taken
Door een foutje bij de gemeente zag de financiële toekomst van de gemeente Enschede er deze zomer slechter uit dan deze werkelijk is. Structurele meevallers (10 tot 15 miljoen euro) in het Gemeentefonds waren onverhoopt niet meegerekend. Desondanks sluiten de begrotingen in 2026 en 2027 met respectievelijk zo'n 14 en 17 miljoen euro in de min. "We kiezen er bewust voor om geen oplossing voor deze bedragen te zoeken", zegt Teutelink. Het is een protestactie van tal van gemeenten, waaronder ook buurman Hengelo.
De tekorten worden veroorzaakt door een bezuiniging van het Rijk op het Gemeentefonds, de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten. In Enschede komt er vanaf 2026 zo'n 30 miljoen euro minder binnen dan nu. Teutelink: "Maar we krijgen er steeds meer taken bij, zoals op het gebied van klimaat en de Omgevingswet. Dit is een greep uit de kas."
Hoop op de lobby
Er wordt een landelijke lobby gevoerd om de tekorten weer aangevuld te krijgen. Al lijkt het volle bedrag door aangekondigde bezuinigingen in de rijksbegroting een utopie. Door de val van het kabinet en de aanstaande verkiezingen (en coalitieonderhandelingen) lijkt de lobby ook lastiger te voeren. "Dan is het hopen op een tijdelijke oplossing", aldus Teutelink.
En zo niet? "Dan hebben we volgend jaar een moeilijk gesprek te voeren met de gemeenteraad." Als het Rijk gemeenten niet tegemoet komt, lijken bezuinigingen of hogere belastingen onontkoombaar. En dat staat nog los van de gevolgen van inflatie. Door personeelstekorten is het steeds moeilijker om bepaalde taken uit te voeren.
Bovendien leiden hogere prijzen, bouwkosten en loonkosten tot andere uitdagingen. Het aantal verkochte nieuwbouwwoningen is het afgelopen kwartaal bijvoorbeeld gedaald. Ondanks alles blijft wethouder Teutelink positief. "Voorlopig kunnen we blijven investeren in wat we belangrijk vinden."
