Mensen met verstandelijke beperking leren kijken naar kunst door speciale rondleidingen in Rijksmuseum Twenthe
Schilderijen bekijken zoals nooit tevoren en de hartslag van een koe voelen door trillingen in een bankje. Deze week werden twee ‘inclusieve rondleidingen’ georganiseerd in het Rijksmuseum Twenthe. Een initiatief van zorginstelling Aveleijn en cultureel centrum Concordia, die zoeken naar manieren om kunst voor iedereen toegankelijk te maken. “We begonnen vorig jaar met rondleidingen voor mensen met een beperking, maar met een gemengde groep is het nóg leuker.”
Verschillende doelgroepen bij elkaar brengen. Dat is het doel van rondleiding ‘De kunst van gelijkwaardig ontmoeten’, die wordt georganiseerd in het kader van de Week van de Toegankelijkheid en de Week tegen Eenzaamheid. Mensen mét en mensen zonder een verstandelijke beperking gaan aan de hand van een specifieke strategie met elkaar in gesprek over verschillende kunstwerken.
De kunst van gelijkwaardig ontmoeten
Acht deelnemers en twee begeleiders komen woensdagmiddag bij elkaar tijdens de eerste rondleiding. Een paar cliënten van Aveleijn kennen elkaar al, maar ontmoeten ook nieuwe mensen. En dat is spannend voor verstandelijk beperkten. “Ik vind het soms lastig om in te schatten wat anderen denken of voelen”, zegt één van de deelnemers. Daarom brengt Ellen van Heek, manager bij Aveleijn, een kaartspel mee.
Dat spel bevat kaarten met tien diepe, originele vragen over persoonlijkheid. Met het zelfontworpen kaartenpakket willen Aveleijn en Concordia kennismakingen makkelijker maken. Voordat de deelnemers het museum in gaan, wordt de groep opgedeeld in vieren. In duo’s of drietallen stellen ze elkaar persoonlijke vragen om het ijs te breken.
Deelnemers krijgen bij aanvang ook allemaal een eigen naamkaartje. De eerste spanning is er af en ze hebben elkaar al een beetje leren kennen. Van Heek geeft aan dat het belangrijk is dat de cliënten van Aveleijn, maar ook de andere geïnteresseerden, weten dat geen antwoord goed of fout is. “Daarvoor is een vertrouwde omgeving nodig. Iedereen is gelijk en mag alles zeggen.”
Visual Thinking Strategy
Vrijwilligers Rob Keizer en Jos Baack van het Rijksmuseum leiden de twee groepen rond. Ze geven veel informatie over alle schilderijen, portretten, video’s en andere objecten. De werknemers van het Twentse museum kregen eerder al cursussen over de methoden Visual Thinking Strategy en Art-Based Learning.
Met name de VTS-methode wordt gebruikt tijdens de inclusieve rondleiding. Deze strategie laat mensen vertellen wat ze zien aan de hand van drie vragen: Wat gebeurt er in dit kunstwerk? Waaraan zie je dat? En wat kunnen we nog meer ontdekken? Die vragen kan iedereen beantwoorden, ongeacht de cognitieve vaardigheden van die persoon.
Nauwe samenwerking
Om activiteiten voor cliënten te organiseren werken Aveleijn, Concordia en het Rijksmuseum Twenthe nauw samen. De laatstgenoemde is er het meest recent bijgekomen. “Ons eigen atelier, waar we creatief bezig zijn en samenkomen is vlakbij het museum", zegt Van Heek. "Maar veel van onze cliënten zijn daar nog nooit geweest. Stom eigenlijk.” Daar willen ze verandering in brengen.
Peter, cliënt van Aveleijn, is blij met het nieuws dat dit niet de laatste keer zal zijn. “Ik wil dit wel vaker doen”, zegt de deelnemer. Peter zijn medecliënten Eli en Ingrid hebben vorig jaar – als ware mystery guests – het museum getest op toegankelijkheid. Toen is er voor het eerst een rondleiding gegeven voor verstandelijk beperkten. Sindsdien zijn er verschillende pilots geweest voor verbetering. Van Heek: “Het is nu eigenlijk al het tweede jaar dat we dit doen. Heel misschien wel een begin van een traditie.”
