Zo koos Enschede de locatie van het asielzoekerscentrum (en dit gaat er vanaf nu gebeuren)

Op het bedrijventerrein tussen de Westerval en de Parkweg worden vanaf komende zomer maximaal 550 asielzoekers opgevangen. De tijdelijke noodopvang in een hangar op de voormalige Vliegbasis Twenthe wordt dan afgebroken. Het nieuwe azc mag in ieder geval tot medio 2028 blijven staan en is een uitvloeisel van een vrijwillig aanbod van een meerderheid van de gemeenteraad.

Wensen en bedenkingen

De locatiekeuze is door de gemeenteraad op voorhand uit handen gegeven aan het college. Dat betekent dat daar via de politieke weg niets meer aan te veranderen is. Wel mogen de raadsfracties binnenkort wensen en bedenkingen plaatsen bij de inpassing van het azc. "Denk dan aan looproutes of de inrichting van het terrein", aldus wethouder Jeroen Diepemaat.

Juridisch gezien is er wel bezwaar mogelijk, al is dat in beperkte mate. Normaal gesproken zou het realiseren van een woonvoorziening op een bedrijventerrein een wijziging van het bestemmingsplan vragen. Maar via de zogeheten 'kruimelregeling' kan de gemeente daarvan afwijken.

Deze regeling staat het toe dat er buiten het bestemmingsplan om een vergunning voor tijdelijke woningbouw (maximaal 10 jaar) wordt verleend. Het hele vergunningproces, inclusief bezwaartermijn, wordt zo beperkt tot maximaal 14 weken in plaats van 9 maanden.

Geheime zoeklijst

Maar waarom kwam de Parkweg 155-157 eigenlijk uit de bus als 'beste optie' voor een asielzoekerscentrum? Een antwoord daarop begint bij de lijst met alle 75 locaties die theoretisch in aanmerking komen, het startpunt van de zoektocht.

Maar die lijst is geheim. Niet bepaald transparant dus. Formeel is dit gedaan omdat openbaarmaking de belangen van de gemeente (strategische gronden) of die van individuele personen (private gronden en panden) kan schaden.

Duidelijk is ook dat het college commotie en taferelen zoals in 2015 wil voorkomen. Destijds riep de gemeente inwoners op om geschikte locaties aan te dragen. Die lijst bleef geheim. De uiteindelijke locatie, het Eschmarkerveld, bleek nooit door inwoners te zijn aangedragen. Vanuit Dolphia en Glanerbrug was er hevig verzet tegen het azc, dat er overigens nooit zou komen. Nu heeft heeft het college ervoor gekozen om zelf een belangenafweging te maken en met één locatie naar buiten te komen.

Van 75 naar 3 locaties

De groslijst met 75 locaties is beoordeeld op tal van criteria. De kavel of het pand moet vanaf nu minimaal 5 jaar vrij zijn, groot genoeg zijn, niet belemmerd worden door milieuregels, aansluiting hebben op nutsvoorzieningen en niet te ver van de bewoonde wereld liggen.

Een voorbeeld: het Wethouder Horstmanpark - dat ongetwijfeld op de geheime lijst staat - kan op basis van veel criteria geschikt zijn, maar ligt in een milieucirkel en is een toekomstige woningbouwlocatie. Het oude Tubantiapand aan de Getfertsingel is een gebouw dat vaker is geopperd als azc-locatie, maar daar moeten op korte termijn al woningen komen.

Op deze wijze bleef er in de beoordeling van de gemeente nog een lijst met tien locaties over, die na gesprekken met de politie en stadsdeelbeheerders uiteindelijk werd teruggebracht tot drie. Diepemaat: "Op één van de potentiële locaties had de betreffende eigenaar al een ander plan. In een ander geval was er nog geen aansluiting op nutsvoorzieningen. Zo'n aanvraag duurt op dit moment een jaar."

Saillant is dat de enige overgebleven locatie aan de Parkweg al eerder in beeld was als asielzoekersopvang en ook als zodanig is aangeboden door vastgoedbaas Jan van Eck. Die is via Vliegveld Twente Evenementenlocatie ook eigenaar van de tijdelijke noodopvang in de hangar op de oude vliegbasis. Volgens wethouder Diepemaat is dat toeval. "We hebben alle potentiële locaties serieus bekeken en beoordeeld."

Briefje in de bus

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) gaat het 1,5 hectare grote perceel aan de Parkweg huren van Van Eck en zorgt voor de verdere inrichting en de aanvraag van de vergunning. Een contract tussen de eigenaar en het COA is onlangs al getekend.

Afgelopen dinsdagmiddag heeft het college van B&W hier officieel mee ingestemd en dezelfde avond zijn raadsleden onder geheimhouding ingelicht. Met de geheimhouding wilde het college voorkomen dat het nieuws zou uitlekken via de media, voordat omwonenden persoonlijk geïnformeerd zouden zijn.

De meeste ondernemers in de directe omgeving van het toekomstige azc zijn persoonlijk door de wethouder gebeld met de mededeling. Bij (directe) omwonenden is donderdagochtend rond tienen, enkele uren voordat de officiële bekendmaking gepland stond, een brief met informatie op de deurmat gevallen.

De vraag is dan ook of veel omwonenden die op dat moment al naar hun werk waren, het nieuws dus alsnog via media moesten vernemen. "Het is altijd zoeken naar de juiste manier om omwonenden te informeren", zegt stadsdeelwethouder Harmjan Vedder daarover. "Als we het de avond ervoor hadden gedaan, zou het nieuws zich waarschijnlijk ook snel verspreiden. Of we het goed hebben gedaan mogen anderen oordelen."

In gesprek met omwonenden

Ongeveer honderd adressen in de directe omgeving hebben in de persoonlijk brief een rechtstreeks telefoonnummer gekregen, zodat ze bij een ambtenaar met hun vragen en zorgen terecht kunnen. Ook in een wijdere omgeving (2500 adressen) zijn informatiebrieven verspreid. Er komt nog een inloopbijeenkomst, maar een datum is niet bekend. Belangstellenden moeten zich daar voor aanmelden via e-mail.

Asielwethouder Arjan Kampman is 'uitermate tevreden' over de communicatie-aanpak. "We hebben lering getrokken van eerdere soortgelijke processen (Eschmarkerveld, red.)." Ook zeggen hij en collega Vedder positief tegenover inbreng van omwonenden te staan. Bij de noodopvang op het vliegveld is dat geregeld in een terugkerend 'Noaberoverleg'.

"We we willen zoveel mogelijk mensen op een goede manier informeren", aldus Vedder. "In gesprek blijven met de buurt als er zorgen zijn en een plek bieden voor vragen. Ook met de nabijgelegen kerk en moskee houden we contact. De ervaring leert dat er juist veel mensen zijn die iets willen doen of willen helpen. Daarvoor hebben we het e-mailadres [email protected] in het leven geroepen."

Modulaire woningen

Wanneer er zichtbaar iets gaat veranderen op het voormalige Kooy-terrein is niet duidelijk. Tot 1 januari zitten er in ieder geval nog huurders in de bedrijfshallen. Ook moet het COA nu een vergunning gaan aanvragen, waarbij nog wat onderzoeken nodig zijn. "Maar het COA wil snel acteren", aldus wethouder Kampman. "Ergens in maart zouden de eerste gebouwen mogelijk geleverd kunnen worden. Daarvoor zullen er sloopwerkzaamheden plaatshebben."

Het nieuwe azc gaat uit van modulaire (gestapelde) bouw, vergelijkbaar met andere bestaande opvanglocaties in Twente. De overeenkomst met het COA voor opvang van 550 asielzoekers in Enschede loopt vijf jaar. Dat betekent dat (inclusief de tijdelijke noodopvang) deze in de zomer van 2028 afloopt. Vanaf dat moment kan de overeenkomst jaarlijks met wederzijds goedvinden worden verlengd.