Matay en zijn moeder Smuni schrijven het eerste Suryoye-kookboek: ‘De eettafel is het hart van onze cultuur’
Het behoort tot één van de oudste keukens, maar nog nooit was er een kookboek geschreven van de Suryoye. Tot nu, want oud-Hengeloër Matay de Mayee heeft de gerechten van zijn moeder Smuni Turan op papier gezet en tot het boek Haniyé geschreven. De tweede druk van het boek ligt sinds deze week in de boekhandels en gaat ook internationaal namelijk naar Amerika.
Niet eerder zijn de gerechten van de Suryoye opgeschreven, want traditiegetrouw worden de gerechten mondeling doorgegeven van moeder op dochter. “Het is veel meer dan alleen een kookboek”, zegt auteur Matay de Mayee. Naast gerechten staat het boordevol informatie over de cultuur en de geschiedenis van de Suryoye. Het samen eten met familie en vrienden is een belangrijk onderdeel: “De eettafel is het hart van onze cultuur.”
Haniyé
Sinds afgelopen maart is het boek Haniyé, wat Aramees is voor eet smakelijk en geniet, te koop: “Ik liep zelf tegen dit probleem aan, want ik wilde graag gerechten van mijn moeder kunnen maken, maar ik wist niet hoe.” Alle gerechten van zijn moeder Smuni Turan zitten in haar hoofd: “Ik gebruik geen lijstjes, ik doe alles op gevoel. Er zitten nog wel meer gerechten in mijn hoofd, maar we mochten er niet meer dan zestig in het boek laten drukken”, lacht Turan.
Het was dan ook een hele klus om dat allemaal goed op papier te krijgen: “Het enige wat ik kon doen was met haar in de keuken staan en alles wat in haar hoofd zit te vertalen naar grammen en eetlepels”, zegt De Mayee. Alles wat Turan klaarmaakt heeft ze weer van haar moeder geleerd tijdens haar jeugd in haar geboortedorp in de regio Tur 'Abdin in Zuidoost-Anatolië.
Lees verder onder de afbeelding.
4000 jaar oud
De oorsprong van de gerechten dateert van ruim 4000 jaar geleden: “In de jaren dertig zijn er in het Midden-Oosten drie kleitabletten gevonden en deze zijn pas eind twintigste eeuw ontcijferd”, zegt De Mayee. Op de kleitabletten stonden 35 recepten beschreven, die de basis vormen voor de Suryoye-keuken.
Christenen
In het boek staan uiteenlopende gerechten; van stoofpotjes en soepjes tot salades en allerlei zoetigheden. Het grote verschil met de gerechten van omringende culturen is de afwezigheid van restricties: “Wij zijn christen, dus bij ons zijn er geen voedselrestricties. Daarnaast is de culinaire kalender ook beïnvloed door het christendom.”
In de perioden voor Pasen en Kerst wordt er traditiegetrouw gevast binnen de orthodoxe kerk. Ook buiten deze langere vastenperioden zijn er speciale dagen dat er gevast wordt: “In die perioden eet je alleen maar plantaardig, met de uitzondering van vis. Hierdoor werden de mensen heel erg inventief met de ingrediënten die er waren.”
Koken voor moeder
Nu het boek er is, kookt De Mayee ook regelmatig voor zijn moeder: “Soms gaat er wel eens wat fout, maar laatst zei mijn moeder dat het eten smaakte naar dat van haar moeder, mijn oma. Dat is een groot compliment.”
Het kookboek Haniyé is te koop bij Boekhandel Broekhuis, Dille-Kamille, Athenaeum Boekhandel en Bol.com.
