Hoe een nationale aardgasbuis in Enschede een blokkade vormt voor windenergie, woningen én bedrijven

Met een zienswijze hoopt het college op een aanpassing van het zogeheten Programma Energiehoofdstructuur (PEH). In dat plan legt de Rijksoverheid de benodigde ruimte vast voor nationale energiesystemen, zoals hoogspanningstations. Ook toekomstige tracés van buisleidingen voor transport van gassen of chemicaliën over grote afstand zijn hier onderdeel van. En dat blijkt volgens het college op grondgebied van Enschede voor problemen te zorgen: 'het tracé kan onze locaties voor woningbouw, bedrijventerreinen en het opwekken van hernieuwbare energie dwarsbomen'.

Verbinding met zoutcavernes

Nu zijn de tracés voor transportleidingen van nationaal belang niet van gisteren. Al in 2012 zijn de routes in het landschap ingetekend en door de Tweede Kamer vastgelegd in de zogeheten Structuurvisie Buisleidingen. Ter hoogte van Enschede is er een 'indicatief tracé' vastgesteld. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) wil het Nederlandse transportnet verbinden met de gasopslag in de zoutcavernes in Gronau-Epe.

Diep onder het Amtsvenn wordt aardgas - en in de toekomst mogelijk waterstof - opgeslagen. En voor aan- en afvoer moet er een buisleiding door Enschede worden aangelegd. In eerste instantie zou deze dwars door het zuidelijke buitengebied gaan, waaronder landgoed Het Smalenbroek. Op verzoek van belangenorganisatie Stawel en de gemeente is het tracé toen verder naar het zuiden verlegd, langs de grens met Haaksbergen.

Vrije stroken rondom buis

Het is niet toegestaan om op, of in de buurt van, buisleidingen obstakels te plaatsen die niet zomaar te demonteren zijn als er graafwerkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Het gaat om een strook van 70 meter. Dat klinkt weinig, maar het tracé van de beoogde buisleiding mag niet zomaar een stuk verplaatst worden. Het reserveringsgebied, ofwel de spelingsruimte waarbinnen de buis moet komen, omvat een strook van 230 meter.

De afgelopen periode heeft de gemeente Enschede het alternatieve tracé nog eens tegen het licht gehouden. En wat blijkt nu: de buisleiding dreigt een blokkade op te werpen voor een aantal van de belangrijkste ontwikkelingen in de stad. Eén daarvan betreft het opwekken van hernieuwbare energie.

Omdat zonnepanelen volgens het Ministerie van EZK geen probleem hoeven te zijn, moet het om een windturbine gaan. 1Twente heeft het tracé van de buisleiding naast de zoekgebieden gelegd en komt tot de conclusie dat één windturbinelocatie (hoek Haaksbergerstraat/Oude Boekelerdijk) midden op het tracé ligt.

Een nieuw bedrijventerrein

Ook woningbouw wordt mogelijk gedwarsboomd door de nationale buisleiding, constateert het college. Het gaat daarbij waarschijnlijk om het gebied ten zuiden van de Hanenberglanden. Daar heeft de gemeente meerdere percelen in het bezit die zijn bedoeld om in de toekomst de wijk Stroinkslanden te kunnen uitbreiden.

Met de melding dat ook de ontwikkeling van bedrijventerreinen last heeft van het tracé, licht het college een tipje van de sluier. In het geheim wordt namelijk gezocht naar een locatie voor een nieuw bedrijventerrein. Daarvoor is dus blijkbaar een locatie op of nabij de buisleiding op het oog. Omdat een locatie vlakbij de snelweg een vereiste is, zou het dus in principe om het gebied ten zuiden van Usselo of ten zuiden van de kruising N35/Oostweg moeten gaan.

'Geen antwoord gekregen'

In het Programma Energiehoofdstructuur wil het Rijk alle overgebleven indicatieve tracés van buisleidingen definitief vastleggen, dus ook het al eerder aangepaste traject via Enschede naar Gronau-Epe. Dit voornemen is onlangs ook aan de gemeente voorgelegd. "Hierop is echter geen antwoord gekomen", zegt woordvoerster Noortje Beckers van het Ministerie van EZK. Maar er is nog geen man overboord. "EZK is bereid om samen met de gemeente Enschede te kijken naar een gewenst tracé, dat tegemoet komt aan de behoefte van de gemeente."

Schrappen is niet makkelijk

Het is afwachten of de uitgestoken hand door de gemeente wordt gegrepen. Het college stelt namelijk in de zienswijze voor om het grensoverschrijdende tracé van de buisleiding op grondgebied van Enschede volledig te schrappen. Volgens B&W kan het transport van gassen in de toekomst prima via de bestaande leidingen die onder de A35/N35 liggen.

Het Ministerie van EZK zegt dat schrappen van het tracé geen eenvoudige optie is. "Dit betekent dat er een wetswijziging plaats moet vinden, alsmede een nieuwe plan-MER (milieueffectrapport, red.)", zegt woordvoerster Beckers. "In zijn algemeenheid verdient het de sterke voorkeur om het bestaande tracé om te leggen in plaats van het te schrappen." Het verleggen van het tracé kan door alle benodigde procedures meerdere jaren in beslag nemen.