Twentse verkiezingskaart | NSC, PVV of toch BBB? Zo stemde jouw wijk voor de Tweede Kamer

Twente is 'Omtzigt-land' en dat is natuurlijk geen grote verrassing. De Enschedeër is al jaren populair in zijn thuisregio. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021, toen hij nog op de kieslijst van het CDA stond, sleepte hij al zo'n 40.000 Twentse voorkeurstemmen in de wacht. Maar afgelopen woensdag kleurden bijna 110.000 Twentenaren een rondje op de lijst van Nieuw Sociaal Contract rood.

Stem voor verandering

"Een stem voor verandering", was de eerste reactie van Eddy van Hijum na het sluiten van de stembussen. Die eerste lezing van de voormalige CDA-gedeputeerde van Overijssel, zesde op de kandidatenlijst van NSC, snijdt hout. Gevestigde partijen als VVD, D66 en CDA, die bij de laatste verkiezingen nog hoge ogen gooiden, hebben ook in Twente een flinke tik gekregen.

Daar tegenover staat de enorme opkomst van Nieuw Sociaal Contract en de PVV met respectievelijk 28 procent en 21 procent van de Twentse stemmen. De eerste achtervolgers VVD en GroenLinks/PvdA komen met (ruim) 10 procent niet eens in de buurt van beide verkiezingswinnaars.

Brede steun voor PVV

Net als in het geval van Pieter Omtzigt is de Twentse steun voor de Partij voor de Vrijheid op zichzelf ook niet verrassend te noemen. Bij eerdere verkiezingen voor de Tweede Kamer, Provinciale Staten of de gemeenteraden bleek er in specifieke wijken en buurten immers al een behoorlijke voedingsbodem voor de PVV te liggen.

In onder meer Glanerbrug, Losser, Overdinkel en Almelo De Riet scoort de partij van Geert Wilders al vaker relatief goed. Opvallend is wel dat het (in aanloop naar de verkiezingen wat gematigde) PVV-geluid nu ook bredere steun krijgt van de Twentse kiezers.

Drie gebieden

Grofweg is Twente op te delen in drie gebieden. In de buurten, wijken en kernen met relatief meer midden- en hogere inkomens lijken de kiezers vaker te zijn overgeschakeld van VVD en CDA (en deels PvdA/GroenLinks) naar Nieuw Sociaal Contract.

Lees verder onder de video

Dan zijn er de wijken met relatief veel lagere inkomens. Denk aan Enschede (Twekkelerveld, Stadsveld, Glanerbrug en Zuid) en Almelo, maar ook andere gebieden met soortgelijke problematiek, zoals Twenterand, Goor, Glane en Overdinkel. Hier is de PVV bij veel stemlokalen als grootste uit de bus gekomen.

Teleurgestelde kiezer

Ten slotte zijn er de plattelandsgebieden in met name West-Twente, verder weg van het Omtzigt-bolwerk, waar de kiezers net iets vaker het bolletje onder de BBB van Caroline van der Plas hebben ingekleurd dan die van NSC of de PVV.

Wat de drie partijen met elkaar gemeen hebben is dat ze de proteststem - of beter gezegd: de roep om verandering of de teleurgestelde kiezer - op hun eigen wijze een platform geven. Het belang van de boeren en leefbaarheid op het platteland (BBB), bestaanszekerheid en bestuurscultuur (NSC) en immigratie en armoede (PVV) staan bij deze partijen centraal.

Enclaves

Bij maar liefst 310 van de 357 geanalyseerde stemlokalen behoorden NSC, PVV en BBB tot de twee meest gekozen partijen. Afhankelijk van de wijk of buurt is in een ruime meerderheid van de gevallen GroenLinks/PvdA of VVD de derde partij in de rangorde. Toch is het niet alles NSC, PVV en BBB wat de klok slaat. Traditioneel gezien vormen Rijssen en de campus van de Universiteit Twente een geheel eigen enclave. In het gereformeerde Rijssen gaat het om de SGP, die bijna een derde van de stemmen vergaarde.

Bij de Universiteit Twente en een deel van de stemlokalen in het centrum - waar veel studenten, docenten, ambtenaren en hoger opgeleiden hun stem uitbrengen - is PvdA/GroenLinks de grootste. Bij de UT zelfs met 36 procent. Het is ook op de campus waar Volt, dat vrijwel nergens in Twente boven 1 procent uitkwam, nog 16 procent van de stemmen kreeg. Dat is meer dan NSC, PVV en BBB bij elkaar opgeteld.

Eén VVD-stemlokaal

En de VVD? Die verdween bijna overal als grootste partij. Bijna, want bij één stemlokaal werd er net iets vaker op de liberalen gestemd dan op NSC. Het gaat om het stemlokaal bij het waterschapshuis in Almelo, waar de buurt Groeneland stemt.

Ook opvallend: in de wijken waar de culturele diversiteit groot is (denk aan de Wesselerbrink en Deppenbroek in Enschede of Goossenmaat en Ossenkoppelerhoek in Almelo) scoort niet alleen de PVV, maar ook DENK hoge ogen. Bij het stemlokaal bij Obs Step in Almelo was DENK zelfs de tweede partij met 18,5 procent van de stemmen.