Arameërs in Enschede boos op burgemeester na intrekken steun voor monument in Volkspark

Spil in discussie over het herdenkingsmonument in het Volkspark - op loopafstand van de Syrisch-orthodoxe kerk aan de Tromplaan - is de onderlinge afstemming tussen de Aramese en de Assyrische gemeenschap. Binnen de laatste groep, die niet op 15 juni maar op 7 augustus herdenkt, zouden ook (prille) ideeën zijn voor een eigen monument. Het college van B&W wil juist dat er 'breed draagvlak' is.

Toezegging of niet?

Het Comité 1915 schermt met een e-mail uit februari dit jaar. Destijds gaf een ambtenaar van het 'team Veiligheid' aan dat het college van B&W een positief besluit had genomen op het verzoek vanuit de gemeenschap. 'Dat houdt in dat bovengenoemd monument in het Volkspark er mag komen', staat in de mail. 'Het college heeft het vertrouwen dat hiermee invulling kan worden gegeven aan een gezamenlijke wens, vanuit een breed draagvlak onder de gemeenschappen.'

"Er is toen een verwachting gewekt", vertelt Johan Kurt van Comité 1915. Hij zegt dan ook niet te snappen dat burgemeester Roelof Bleker vorige week in een brief aan de gemeenteraad te kennen heeft gegeven dat het college de steun voor het monument inmiddels heeft ingetrokken, omdat er geen gezamenlijk draagvlak zou zijn binnen de Aramese en de Assyrische gemeenschap. "Dit is een blunder."

In een reactie laat de woordvoerder van burgemeester Bleker weten dat de bovengenoemde mail waarin de steun voor het monument wordt toegezegd in de gehele context moet worden bezien. Enkele dagen daarvoor had Bleker een gesprek met de bisschop van de Syrisch-Orthodoxe kerk, waarin is medegedeeld dat het monument er kan komen 'als hiervoor breed draagvlak is binnen de betrokken gemeenschappen'.

Ultieme lijmpoging

Om dat draagvlak te creëren zijn er verschillende gesprekken geweest tussen het Comité 1915 en vertegenwoordigers van de Assyrische gemeenschap. Er is uiteindelijk voorgesteld om de teksten in verschillende talen (Aramees, Assyrisch en Chaldeeuws) op het monument te zetten en - om politieke gevoeligheden te voorkomen - Aramese symboliek achterwege te laten.

Eind november zijn ook die handreikingen afgewezen, ondanks een ultieme lijmpoging van burgemeester Bleker die bij die bijeenkomst aanwezig was. Daarop het heeft het college van B&W wel geconcludeerd dat er van een breed draagvlak geen sprake is en de steun dus wordt ingetrokken.

Kritiek uit Turkse gemeenschap

Het beoogde genocidemonument in het Volkspark ligt ook gevoelig binnen de Turkse gemeenschap. Afgelopen zomer werd zelfs een demonstratie gehouden in de binnenstad. Dat de steun van het Enschedese college nu is ingetrokken, wordt zelfs door een Turks medium beschreven.

Het Comité 1915 schrijft in de brief aan de gemeenteraad dat het college is gezwicht voor druk vanuit Turkije. In een toelichting over het intrekken van de steun zou de burgemeester niet alleen het onderlinge draagvlak met de Syrisch-Orthodoxe gemeenschap maar ook de Turkse gemeenschap hebben genoemd.

In aanloop naar de herdenking op 15 juni zegt het Comité 1915 te hebben gepoogd om die dialoog aan te gaan, maar stonden de Turkse organisaties niet open voor een dialoog. Namens de Turkse organisaties laat woordvoerder Turgay Ekinçi desgevraagd weten dat er vanuit een van de moskeeën juist is geopperd om een dialoog te voeren, maar dat het er nooit van is gekomen.

Bemiddeling hielp niet

Hoe dan ook, volgens de woordvoerder van de burgemeester hebben zowel de demonstratie als de opvattingen vanuit de Turkse gemeenschap 'op geen enkele wijze een rol gespeeld bij de afweging die het college nu gemaakt heeft'. Kortom: het ontbreken van draagvlak binnen de Syrisch-orthodoxe gemeenschap zelf is de reden. Het Comité 1915 vindt dat het 'maximale inspanning heeft gedaan' om het draagvlak te creëren door zelfs 'eigen wensen met betrekking tot het monument heeft laten varen'.

Als bemiddelaar heeft zelfs nog raadslid Henri de Roode (ChristenUnie) gefungeerd. Niet vanuit politieke opvatting. "Want dit zijn dingen waarover we niet in de raadzaal zouden moeten bakkeleien", zegt De Roode. "Maar beide groepen zijn mij even lief." Zijn conclusie is dat ze er niet samen zijn uitgekomen. "Het laatste aanbod vanuit het Comité 1915 was een neutraal monument voor de gehele gemeenschap. Als je nog verder gaat, betekent dat dat er eigenlijk geen monument komt." Hij snapt het besluit van het college, maar noemt deze ook heel pijnlijk voor de gemeenschap. "Omdat ik het belangrijk vind dat er zo'n monument komt."

'Bestuurlijke draai'

Het Comité 1915 verwijt burgemeester Bleker een 'bestuurlijke draai', waarmee hij 'extra zout in een diepe wond' strooit. Het is de tweede keer in een week dat hij kritiek krijgt. Eerder raakte Bleker een gevoelige snaar bij de Joodse gemeenschap omdat hij niet op de foto zou willen met de Israëlische ambassadeur tijdens een chanoekaviering in de synagoge. De burgemeester zelf gaf aan dat hij in de setting van de viering juist afstand had willen houden tot het internationale conflict, maar is dat niet goed uitgepakt.

Wat betreft het genocidemonument in het Volkspark: een vergunning is tot op heden nooit formeel aangevraagd. Als dat wel wordt gedaan, zal deze gewoon volgens de procedure worden beoordeeld. Het college heeft overigens al aangegeven beleid te willen maken voor het oprichten van monumenten en gedenkstenen in de openbare ruimte, duidelijke regels daarvoor bestaan nog niet.