Prestatieafspraken. Het past niet op een scrabblebord en het klinkt ook nog eens abstract. Het gaat heel kortgezegd over mensen. En of er genoeg woningen worden gebouwd voor die mensen. In de januari-editie van Hengeloos Peil zaten de verhuurder en de huurder tegenover elkaar, maar ze bleken opvallend veel dezelfde ideeën te hebben over de woontoekomst van Hengelo.
Welbionsdirecteur Eric Markvoort en Ineke Waninge van huurdersvereniging Ookbions hebben de bovengenoemde prestatieafspraken samen met de derde partij, de gemeente Hengelo, in december ondertekend. Markvoort legt uit wat er in staat: "We maken afspraken over prestaties die wij worden geacht te leveren op het gebied van nieuwbouw, de verhouding sociale huur daarbinnen, over leefbaarheid, over verduurzaming. Elke twee jaar zo'n 4 à 5 kantjes. Belangrijkste afspraak dit keer: de productie aan socialehuurwoningen wordt opgeschroefd van 75 naar 125 per jaar."
"Of er consequenties zitten aan het niet nakomen van de afspraken? Het is niet vrijblijvend, absoluut niet, maar of het voor de rechter afdwingbaar is, dat zou ik niet durven zeggen." Dat gebrek aan kennis geeft wel aan dat geen van de partijen ooit overwogen heeft die stap te zetten. Markvoort: "Iedereen heeft z'n belangen, maar er is veel meer dat ons bindt, dan dat ons scheidt. Wij weten na al die jaren wel wat Ookbions belangrijk vindt en daar houden we dan vooraf rekening mee."
Ineke Waninge zit nu elf jaar in het bestuur: "Volgend jaar loopt de derde termijn af en dan maak ik met plezier plaats voor de jonge garde. Ik vind het echter nog altijd erg leuk om te doen. We maken ons sterk voor onze 1.400 leden. Weliswaar is dat maar een fractie van het totaal aantal Hengelose huurders bij Welbions, maar ik vind het toch een mooi aantal."
Een agendapunt dat steevast voorbijkomt, is de jaarlijkse huurverhoging. Waninge: "We hebben ook dit jaar weer geprobeerd die verhoging op nul te houden, maar we snappen ook wel dat dat onmogelijk is als je als verhuurder de opdracht vanuit het Rijk hebt om je volledige woningvoorraad te verduurzamen. Dat geld moet ergens vandaan komen."
Soms wordt er iets gedaan met kritiek van Ookbions. Bijvoorbeeld toen de vereniging bezwaar maakte tegen het feit dat 'bijna elke werknemer van Welbions een auto onder z'n gat had'. "'Mwoah, is dat nou zo hard nodig?', riepen wij toen. Gaat immers ten koste van wat je kunt doen voor je huurders. Daar is naar geluisterd. Tegenwoordig is het wagenpark een stuk kleiner én veel duurzamer."
Waninge vervolgt: "In het verleden maakten we ons vooral sterk voor de minima, maar anno 2024 komt ook de groep daarboven steeds vaker in financiële problemen. Waar de minima vaak nog recht hebben op toeslagen, geldt dat voor hen niet."
Volgens Markvoort komen patstellingen nauwelijks voor, omdat de partijen elkaar vroegtijdig meenemen in hun plannen. "Het begint met openheid." Markvoort geeft een voorbeeld: "Als Ookbions op onze kosten een financieel adviseur wil inhuren om onze begroting door te lichten, dan kan dat. Als zij bij de klankbordgroepen willen zitten van de te renoveren complexen, dan kan dat. Ook al heb ik hen geadviseerd dat niet te doen, omdat je er als Ookbions voor alle huurders bent."
De derde partij in de gesprekken, de gemeente Hengelo, heeft grotendeels dezelfde belangen als Welbions en Ookbions, vertelt Markvoort: "Ze willen dat wij voldoende bouwen, minstens 30% sociale huur, dat we werken aan de leefbaarheid van de wijken. De belangen lopen voor 60 à 70% parallel. Als je dat eenmaal ontdekt hebt, kun je discussiëren of desnoods ruziemaken over die laatste 30%. Wel heb ik geleerd dat je je dan moet concentreren op die punten die er echt toe doen."
Een van die punten is dat er nu snel gebouwd moet worden voor die groepen die zitten te springen om een woning. Wat veel minder belangrijk is, volgens Markvoort, is 'of die laatste 100 of 200 woningen in 2033 er wel of niet gaan komen'. "We moeten nu eerst kijken naar de korte termijn." Een saillant detail: de gemeente Hengelo verwacht dat Hengelo blijft groeien en weigert het woord 'krimp' nog langer in de mond te nemen. De bevolkingsmodellen spreken dat echter tegen en Markvoort hangt ook het adagium 'eerst zien dan geloven' aan. "Vanaf 2032 wordt er nog altijd krimp voorspeld. Daarom zijn we zo druk met die flexibele, demontabele woningen. Niet te vergelijken overigens met de containerwoningen aan de Sportlaan Driene. Die zijn voor heel specifieke doelgroepen, zoals studenten en jongeren die voorheen begeleid woonden."
Maar eerst even een misverstand uit de wereld helpen: "We zetten nu fors in op de bouw van demontabele woningen. Mensen denken dat dit inferieure woningen zijn, die we uitsluitend inzetten voor statushouders of mensen met een ggz-achtergrond. Maar het zijn goede huizen: ze voldoen aan het bouwbesluit en zijn nauwelijks van reguliere, gemetselde woningen te onderscheiden. Echter, ze zijn, als over tien jaar leegstand dreigt, makkelijk te verplaatsen naar plekken waar nog wel vraag is naar woningen. Maar ze kunnen evengoed tientallen jaren blijven staan."
1Twente vroeg aan enkele oppositiepartijen hoe zij kijken naar de prestatieafspraken. De SP heeft als kritiek dat huurders 'niet de dupe mogen worden als ze vanwege sloop ergens moeten vertrekken en vervolgens per saldo duurder uit zijn, omdat de hogere huurprijs niet wordt gecompenseerd door de - weliswaar lagere - energierekening'.
Markvoort daarover: "Er zijn altijd woningen - en dat komt niet door achterstallig onderhoud - die niet meer aan de eisen van deze tijd voldoen. Als je die zou willen renoveren, kost dat zoveel dat je beter nieuw kunt bouwen. Daarbij stuurt de SP altijd op de 'huurprijs', terwijl wij vinden dat je naar 'woonlasten' moet kijken. En waar de hogere huurprijs niet volledig wordt gecompenseerd door de lagere energierekening is er in veel gevallen gelukkig nog de huurtoeslag."
De SP zegt verder dat 'Ookbions meer een overlegorgaan is van Welbions dan een belangenbehartiger van de huurders'. Waninge: "Bekend verhaal, maar daar ben ik het absoluut niet mee eens. Raadslid Vincent Mulder doelt op de klankbordgroep in de Sterrenbuurt (waar op termijn zeven Aireyflats gesloopt gaan worden, red.). Van de 140 mensen zijn er tien misschien niet tevreden. Tuurlijk, iedereen tevreden houden kan niet en het doet hartstikke zeer als je uit je eigen wijk weg moet, maar die flats zijn echt niet meer van deze tijd.
Ook andere partijen kwamen met vragen aan Welbions/Ookbions, maar in Hengeloos Peil was geen tijd meer om die vragen te behandelen. Hier komen we in een volgend artikel op terug.