Enschedese toeslagenadvocaat daagt staat voor de rechter: ‘Geduld is op’

De afwikkeling van de schade die tienduizenden Nederlandse gezinnen leden als gevolg van het schandaal rond kinderopvangtoeslag verloopt traag. ‘Als dikke stront’, zouden Tukkers daar aan toevoegen. Het vernietigende rapport van de enquêtecommissie over die kwestie - Ongekend onrecht - verscheen in december 2020. Bewindslieden stapten op, het kabinet viel en er klonken beloften. Gedupeerden zou recht worden gedaan. Daadkrachtig. In de praktijk blijkt de weg naar herstel bezaaid met voetangels en klemmen.

Spreiding van zaken en rechtbanken

Tien tot vijftien advocaten van gedupeerde toeslagenouders hebben de koppen bijeen gestoken met als belangrijkste vraag: hoe kunnen we de boel vlot trekken? Zij komen, net als hun cliënten, uit het hele land. In de kern gaat het om twee dingen: de geleden schade moet veel sneller worden hersteld en de vergoedingen moeten omhoog. “We kunnen dit niet langer dulden”, zegt Teke-Bozkurt daarover.

De toeslagenadvocaten stappen met verschillende zaken naar verschillende rechtbanken in het land en spannen daar een civiele zaak tegen de staat aan. Dat is opmerkelijk: sociaal-advocaten houden zich normaal gesproken uitsluitend met bestuursrechtelijke zaken bezig. De keus voor verschillende zaken en rechtbanken, verspreid over het land, is bewust. Dat levert een diversiteit aan uitspraken op, en dus jurisprudentie voor andere toeslagenzaken.

De koudwatervrees voorbij

“We stappen over onze koudwatervrees heen”, zegt Teke-Bozkurt, die in september vorig jaar de staat aansprakelijk stelde voor de schade van de 140 toeslagengedupeerden die zij op dat moment vertegenwoordigde (dat zijn er inmiddels 160). Met die aansprakelijkheidsstelling stuitte de termijn om een civielrechtelijke procedure te kunnen starten. Dat traject gaan zij en haar collega’s nu in. “We kiezen elk één sterke zaak, die we voorleggen aan de civiele rechter.”

Zo’n civiele rechter oordeelt dan niet over de manier waarop de overheid omging met de gedupeerde, maar kijkt naar het letsel dat daar het gevolg van was. Teke-Bozkurt: “Vergelijk die toeslagenkwestie met een ongeluk. De rechter kijkt dan naar de situatie voor en na het ongeluk en velt een oordeel over de schade die daar het gevolg van was.”

Nijverdalse zaak als voorbeeld

Aanleiding om naar de civiele rechter te stappen is de zaak die Spiertz Advocaten startte voor een gedupeerd stel uit Nijverdal. Ook dat was een civiele zaak. In april vorig jaar stelde de rechter de staat aansprakelijk voor het leed dat hen in werd aangedaan in de afwikkeling van kinderopvangtoeslag. Dat was voor het eerst en betekende een doorbraak, ook voor andere gedupeerden.

Volgens Teke-Bozkurt leverde het ministerie in die zaak leverde binnen elf dagen het dossier van het gedupeerde stel aan. “Dat vind ik heel opmerkelijk. Ik heb nog altijd nog enkel dossier compleet.” Dat is een belangrijke belemmering in de afwikkeling van de zaken die de Enschedese sociaal-advocaat behartigt; als je niet weet waarvan je cliënt destijds beticht werd, is het onmogelijk om aantijgingen te weerleggen. Of vast te stellen of de geboden genoegdoening recht doet aan wat er onterecht is aangerekend.

Honderd euro per dag versus vijfhonderd voor een halfjaar

Snellere aanlevering van dossiers, afwikkeling en genoegdoening dus. Maar ook de vergoedingen voor geleden schade moeten omhoog, vinden Teke-Bozkurt en haar collega’s. “Wie ten onrechte in de gevangenis zit, krijgt daar honderd euro per dag voor. Mijn cliënten krijgen vijfhonderd euro over zes maanden, als compensatie voor immateriële schade.”

Naar verwachting liggen de eerste zaken ergens in de zomer bij verschillende civiele rechters in het land. Wanneer de eerste uitspraken volgen, is op dit moment niet te zeggen.