Blauwtongvaccin definitief niet toegestaan, schapenhouderij baalt: ‘Virus kan over paar weken alweer uitbreken’

Schapenhouders hadden hun hoop gevestigd op het vaccin dat in Zuid Afrika is ontwikkeld en daar effectief wordt ingezet tegen de knut. De knut is als muggensoort een ontembare verspreider van het blauwtongvirus en sloeg afgelopen zomer ongenadig toe in grote delen van Nederland. Deze regio bleef het ernstigste leed bespaard, maar dat kan bij een volgende uitbraak heel anders uitpakken. ”Je moet er niet aan denken dat een groot deel van je kudde wordt getroffen door blauwtong.”

Paracetamol

Zelf heeft Dijkema 15 hobbyschapen en hem wordt de gelegenheid geboden ze in en rond Almelo te laten grazen. ”Een van m’n schapen is afgelopen zomer getroffen door blauwtong en ze is er met behulp van de dierenarts en veel paracetamol tegen de pijn doorheen gekomen. Maar ik ken schapenhouders die op een kudde van 200 schapen 30 dieren zijn verloren. Het zal je maar overkomen. Dat is verschrikkelijk.”

Afgezien nog van de economische schade, is de ziekte een vreselijke lijdensweg voor het dier. Schapenhouders durfden afgelopen seizoen niet eens naar de weide te gaan uit angst voor wat ze zouden aantreffen. Willem Dijkema bezit zelf weliswaar geen kudde, maar is wel gezagsdrager in de wereld van de schapenhouders en treedt vaak op als woordvoerder voor de sector. Ook wordt hij ingezet als schaapsherder bij projecten. ”Schapenhouders snappen niet waarom het vaccin wordt tegengehouden. Binnen de sector wordt al hardop de verdenking van onwil bij de overheid uitgesproken met de vraag of de staatssecretaris eigenlijk wel wat voor de schapenhouders wil doen. Er is een vaccin voorhanden dat elders werkt, maar hier mag het niet mag worden toegediend. Dat is de wanhopige schapenhouder lastig uit te leggen.”

Vragen

De staatssecretaris vaart op het advies van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en daar bestaan twijfels over de veiligheid en de werkzaamheid van het vaccin. Dijkema: ”Daar kun je wat van vinden, maar waarom zou hier iets niet werken wat in Zuid-Afrika wel werkt? Dat roept vragen op. Zeker wanneer je daar als schapenhouder mee hebt te maken en je dieren doodziek ziet worden.”

Voor consumptie

De Almelose dierenarts Herman ter Keurs snapt de zorgen onder de schapen- en veehouders. Die vermaledijde knut baart hemzelf als zorgverlener ook grote zorgen, maar een vaccin zal eerst geregistreerd moeten staan. ”Dit is wel de weg, zoals we die in onze regelgeving behoren te bewandelen. De dieren worden voor consumptie gehouden en als daar iets fout gaat omdat de regels niet zijn nageleefd, ontstaat er een probleem. Daar zit deels altijd iets politieks achter. Het gaat overigens niet alleen om schapen, ook veehouders worden met blauwtong geconfronteerd binnen hun veestapel.”

Volgens Ter Keurs is er geen ander probaat middel te bedenken tegen de boosdoener dan het vaccin. ”Goede verzorging en pijnbestrijding als symptomatische behandeling is het maximale wat je kunt doen. En dan maar hopen dat het dier er doorheen komt. Ja, ik maak me zorgen voor de zomer. Vooral ook omdat de infectiedruk bij een komende uitbraak groter zal zijn. De bron heeft de tijd gehad zich te versterken. Tegen het serotype 6 dat hier in 2008 de kop opstak, is een vaccin voorhanden. Maar dat werkt niet voor het serotype 3 waar we nu mee te maken hebben. In Wageningen zijn ze momenteel met een vaccin bezig en we moeten hopen dat ze het snel geregistreerd krijgen.”

Op stal zetten

Er zijn ook manieren, zo geeft de dierenarts aan, waarmee je de knut uit de weg kunt gaan. ”Daar wordt wat sceptisch over gedaan, maar het kan voor een deel echt helpen door de schapen en koeien bijvoorbeeld op stal te zetten. Het is een keuze. De knut komt niet binnen en dat scheelt. Het is uiteraard niet de ideale situatie. Zolang er geen vaccin is, moet je andere dingen uitproberen. Dat blauwtong is echt een vreselijke virus.”

Willem Dijkema zal de ontwikkelingen op de voet blijven volgen. ”Schapenhouders en veehouders verkeren in grote onzekerheid. Wanneer de temperatuur een tijdje niet onder de 10 graden Celsius is geweest, krijgt het virus vrij spel. En dan hangt het ook nog van het weertype af. Want dat was het oosten van het land vorig jaar gunstig gezind. De grens lag in de lijn Deventer en Zwolle. Daarboven was het goed raak.”

Drachtig

De eerste lammetjes zijn over een week of twee op komst. Een van z’n ooien van de Almelose stadskudde is bijna uitgeteld. De andere moeders in wording zijn vanuit een andere wei naar de kraamweide bij huis overgebracht. De ooi die vorig jaar door blauwtong werd getroffen is ook drachtig. “Het wordt nog even spannend of de zwangerschap zich goed heeft ontwikkeld. Zelf is ze redelijk hersteld en kan ze jongen krijgen. De kans dat de vrucht niet heeft kunnen groeien is aanwezig. Ik zou een gat in de lucht springen als er een vaccin is. Het zou veel leed schelen.”

Duizendknoop niet giftig

En de Duizendknoop, hoe staat het daarmee? Dijkema: ”Die moet weg. De soort overwoekert ander groen. Heb je er een in je tuin en je doet er niets aan, dan heb je binnenkort geen tuin meer. De Duizendknoop is daarentegen niet giftig of gevaarlijk. Integendeel. Hij staat hier op verschillende plekken langs de Aa. De schapen vinden hem heerlijk.”