Open dag Drukpershal en Studio Complex in Enschede: de clash van vermaak en verbeelding
De oude drukpershal op het voormalige Tubantiaterrein zette zaterdag de deuren open voor omwonenden. Het moet hèt hippe centrum van een nieuw te ontwikkelen wijk worden. Studio Complex, een kunstenaarscollectief in de loods naast die drukpershal, hield ook open huis. Het verschil: de drukpershal wordt ontwikkeld, de kunstenaars moeten dit jaar weg van het terrein.
Het is een bijna surrealistische werkelijkheid. Op één terrein wordt iets ontwikkeld dat hip moet zijn, een toevoeging aan de stad die Enschede wil worden, èn verdwijnt een plek waar lokale creatieve geesten de meest waanzinnige dingen verzinnen en maken. Er is in Enschede dan ook geen plek te vinden waar het contrast tussen de wereld van vermaak en handel en die van de verbeelding scherper is dan op dat voormalige Tubantiaterrein.
De koopman en de maker
De twee parallelle, los van elkaar georganiseerde, open dagen maken dat contrast meer dan zichtbaar. Toegegeven: de stad worstelt met het verschil tussen beide werelden. De erkenning dat er plek zou moeten zijn voor alternatieve, authentieke makers en hun brede achterban is er. Tegelijkertijd mikt het beleid nog altijd op gemakkelijke, georganiseerde cultuur die geld in het laatje brengt. Gericht op vermaak, niet op makers die iets wakker schudden of de horizon verbreden.
Dat gemak zit ‘m in grote namen op een poster, een paar foodtrucks met voedsel dat iedereen kent en dus koopt, en entertainment. Dat huur je in, de omzet komt vanzelf. Niks mis mee, maar alsof de stad daar niet al genoeg van heeft. De koopman (een beetje de dominee) zwaait de scepter.
Lees verder onder de afbeelding.
Het gaat alleen voorbij aan dat wat een stad ècht hip en anders maakt: eigen, geëngageerde creatievelingen die voorbij de grenzen van het bekende gaan. Die de verbeelding laten spreken, de gebaande paden verlaten en nieuwe bronnen aanboren. Een ander perspectief bieden op wat samenleven kan zijn. Op vermaak (en geld) alleen bouw je geen gemeenschap.
De ‘spin offs’ van Studio Complex
De ‘spin offs’ - in goed Twents - van een plek als Studio Complex zijn duizelingwekkend. Het collectief telt zo’n twintig kunstenaars, waaronder makers die hun werk aan heel de wereld slijten. Beelden en installaties die op toonaangevend festivals op alle continenten staan, waar tienduizenden bezoekers zich aan vergapen. Enschedese kunstenaars. Hier opgeleid, hier gegroeid in hun vak. Aangestoken en geïnspireerd door collega’s, met wie ze de ruimte delen.
Uit dat collectief in die loods op het Tubantiaterrein (en daarvoor op het Janninkkwartier) kwamen evenementen, feesten en festivals voort. Want, je zou het bijna vergeten, Enschede telt een grote groep inwoners die zich aangetrokken voelen tot die alternatieve creativiteit. AKI- en oud-AKI-studenten. Studenten van Saxion en de UT, onder wie veel afkomstig uit landen waar je, als je jong bent, donders goed nadenkt over wat het betekent om vrij en jezelf te kunnen zijn. En wat daar voor nodig is.
Lees verder onder de afbeelding.
Het is geen toeval dat juist zij zich verbonden voelen met kunstenaars en andere creatievelingen die vragen stellen en onbekende werelden verkennen. Een vermogen dat in het Westen ten onder dreigt te gaan in de naïeve gedachte dat onze verworvenheden even vanzelfsprekend als eeuwig zijn. Studio Complex is overigens maar een van de plekken waar zij graag komen.
Meer van hetzelfde, of ècht hip?
Het is daarom dat die twee open dagen van afgelopen zaterdag wringen. Er had in die drukpershal veel hips kunnen ontstaan waar de Enschedese samenleving ècht rijker van was geworden. De grap: dat gaat bijna vanzelf, als je creatieve makers maar de kans geeft. Die maken iets van niets. Dat is de kracht van de verbeelding. Nu leveren die twee open dagen vooral vragen op. Wat gaat er terechtkomen van hip Enschede?
Boter bij de vis
De knakworst- en frietkraampjes, de schminktafels, de zes jeu-de-boulebanen en de strak georkestreerde horeca die vulling waren voor de open dag in de drukpershal beloven vooral meer van wat er al is. Niks echt nieuws. Studio Complex biedt iets wezenlijk anders, maar staat na september op straat. Net als vrijwel alle andere broed- en vrijplaatsen in de stad.
Jawel, Enschede heeft broedplaatsenbeleid ingezet. De noodzaak van andere vormen van cultuur - noem het underground of alternatief, wat je wil - wordt gezien. Maar dat wordt alleen werkelijkheid als dat beleid niet langer water bij de wijn giet maar boter bij de vis levert.
Onderliggende vraag is vooral wat voor stad en samenleving Enschede echt wil zijn, als het er op aankomt. Dat wil zeggen: als er weer eens zo’n drukpershal, of iets van dien aard, te vergeven valt.
