Hengelose wijkagent bedenkt werkwijze om te voorkomen dat kwetsbare mensen verder afglijden in de criminaliteit

Waar vroeger de politie puur inzette op vervolging, worden nu meerdere disciplines erbij betrokken, om zo het probleem breder aan te pakken. De werkwijze heet ‘In de Greep’ en die titel heeft een dubbele betekenis. Hij verwijst enerzijds naar de greep die drugscriminelen hebben op kwetsbare mensen en anderzijds op de greep die de overheid hoopt te hebben op de (drugs)criminaliteit. Wijkagent Eddy Bennink is kartrekker en bedenker van de werkwijze.

Drugs

Dat kwetsbare mensen in de greep raken van criminaliteit ziet Bennink regelmatig voorbijkomen in de praktijk. “Jongeren mogen dan bijvoorbeeld bij een dealer op de pof twee maand drugs gebruiken. Zo bouwen ze een schuld op.” Drugs is duur, zeker voor jongeren. Uiteindelijk worden ze onder druk gezet om hun schuld af te lossen en daarvoor moeten ze bijvoorbeeld zelf gaan dealen of andere criminele opdrachten uitvoeren: “Ze moeten bijvoorbeeld hun bankpasje afstaan of meedoen aan WhatsApp-fraude.”

Uit de anonimiteit halen

Eén van de middelen die Bennink en z'n collega's kunnen inzetten zijn zogenaamde bulk-sms'jes. “Wanneer iemand wordt aangehouden voor dealen kun je een sms sturen naar alle nummers die er in zijn dealertelefoon zit”, zegt Bennink. “Door de afnemers te benaderen, haal je ze enerzijds uit de anonimiteit en anderzijds kun je ze doorverwijzen naar hulpverleners.” Zo kan de politie ineens bij de afnemer op de stoep staan en hem of haar confronteren met zijn of haar drugsgebruik.

In andere steden heeft zo'n bulk-sms zich al bewezen. In Zwolle kregen drugsafnemers met zo'n sms'je een doorverwijzing naar de website stopsos.nl. En dat had resultaat: “Na het versturen van de bulk-sms waren er meer aanmeldingen bij de zelfhulpgroepen.” Een Twentse website is nog in ontwikkeling.

Gecombineerde aanpak

Wat de Hengelose aanpak anders maakt, is de integrale aanpak die strafrecht, bestuursrecht en hulpverlening combineert. Het strafrecht wordt toegepast door de politie onder leiding van een Officier van Justitie. Om drugsdealers te kunnen veroordelen, moeten ze aangehouden worden met een handelshoeveelheid drugs. Hoe langer de dealer actief is, hoe zwaarder de straf zal zijn. Tegenover een dealperiode van een half jaar staat acht maand gevangenisstraf. Het lukt echter niet altijd om zo'n zaak strafrechtelijk rond te krijgen.

Bestuurlijke middelen

Dan het bestuursrecht. Een burgemeester heeft bestuurlijke middelen om de openbare orde en veiligheid in zijn of haar gemeente te waarborgen. Er kan een dwangsom worden opgelegd en de burgemeester kan besluiten om panden tijdelijk te sluiten. Marloes Dooren is strategisch veiligheidsadviseur bij de gemeente Hengelo en adviseert de burgemeester op veiligheidsvraagstukken. Uit een onderzoek van de politie in Midden-Nederland blijkt dat zeventig procent van de mensen die een last onder dwangsom opgelegd hebben gekregen, niet opnieuw de fout in gaan.

Woning wel of niet sluiten?

Wanneer een woning wordt gesloten door de burgemeester gaat hier een proces aan vooraf, waarbij de politie haar bevindingen aanlevert aan de gemeente. De afdeling Veiligheid van de gemeente bekijkt de zaak en gaat in overleg over mogelijke sancties. De bewoners worden geïnformeerd over de bevindingen van de politie en zij worden uitgenodigd om hun kant van het verhaal te vertellen. Dooren: “Beide kanten worden dan op papier gezet. Ook wordt er gekeken wat de maatschappij nodig heeft. Is er bijvoorbeeld veel overlast voor de buurt? Dan kan de burgemeester een afweging maken over wat hij gaat doen.”

Maatwerk

Zulke situaties zijn niet zwart-wit en het gaat altijd om maatwerk: “Het is maar de vraag óf de woning gesloten wordt, want dat gebeurt niet altijd. De burgemeester maakt per casus een afweging. Daarbij moet hij de individuele belangen van de mensen die in het pand wonen afwegen tegenover het maatschappelijke belang.” Uit onderzoek van de politie in Midden-Nederland blijkt dat bij zeventig procent van de mensen die last onder dwangsom opgelegd hebben gekregen, niet opnieuw de fout in gaan.

Zorg en veiligheid

Begin februari sprak burgemeester Sander Schelberg tijdens de presentatie van het nieuwe veiligheidsplan al over het sluiten van woningen. Hij haalde toen een recent voorbeeld aan: "In een woning in Hengelo werd nog niet zo lang geleden een plantage aangetroffen, maar de vader, die hiervoor verantwoordelijk was, was al gevlogen. Als je die woning vervolgens verzegelt, straf je de moeder en kinderen nog eens extra, terwijl ze juist begeleiding nodig hebben. Vaak zijn mensen dader en slachtoffer tegelijk. Hiermee kom je op het terrein van het thema Zorg en veiligheid."