Concordia in de jaren 80: een werkplaats voor experimenteel en Twents theater
De bonbonnière van Concordia was in de jaren 80 van de vorige eeuw een theaterwerkplaats. Columnist-verslaggever Ben Siemerink haalt herinneringen op uit de jaren dat hij wekelijks in de theaterzaal zat om recensies te schrijven over wat daar op de planken kwam.
Concordia kondigde vorige week aan te stoppen met de theaterprogrammering in die bonbonnière. En in het - nog kleinere en anders pittoreske - Vestzaktheater. Een aankondiging die reuring veroorzaakte in cultuurminnend Enschede, ook al omdat een paar instellingen die zich bezighouden met muziek de vinger hebben opgestoken voor die twee podia. Maar muziek is geen theater. De zaal van Concordia bij uitstek wel.
Het Dorp: melancholie en spijt
Jaren 80, vorige eeuw. Het klinkt belegen, ver weg, lang geleden. Is het ook, en Siemerink refereert dan ook aan dè hymne uit de hoogmis van vervlogen tijden, die desondanks tot in eeuwigheid gezongen zal worden. De nieuwe tijd, net wat u zegt, maar het maakt me wat melancholiek.
In dat lied - Het Dorp, van Wim Sonneveld - klinkt, naast melancholie, toch ook altijd iets van spijt door. En zelfverwijt. Het ging voorgoed voorbij, wisten wij veel. Maar ook: we stonden erbij, we keken ernaar en we deden niets. De vooruitgang, zeggen we. Veranderde tijden, modernisering. Je moet de teloorgang ergens aan wijten.
Het roept de vraag op of vooruitgang onvermijdelijk tot teloorgang leidt. Of de tijden van theater op de planken van bonbonnière en Vestzak inderdaad geweest zijn. Te weinig vierkante meters, te kleinschalig, geen droog brood aan te verdienen. Dan maar een paar grote partijen die er misschien nog iets leuks mee kunnen. Voor zolang het duurt. Uit sentimentele redenen vooral.
‘Godverdomme, zo wàs het!’
Siemerink zag er voorstellingen waar hij maar de helft of nog minder van begreep. Soms stonden er meer mensen op het podium dan er op het pluche zaten. Maar hij had, met alle aanwezigen, het gevoel dat hij iets unieks had meegemaakt, iets dat heel Enschede moest weten. Best mogelijk dat hij daar gelijk in had; het zou niet voor het eerst zijn.
Er werd een voorstelling gemaakt - en maandenlang op allerlei plekken gespeeld - over de teloorgang van de Twentse textielindustrie. Niks nieuws, denk je. Toch wel, volgens Siemerink. Het was voor het eerst dat dat verhaal werd verteld vanuit het perspectief van de arbeiders. Groot succes. ‘Godverdomme, zo wàs het!’ klonk het vanuit het publiek.
Lees verder onder de afbeelding.
Zouden er in dit gemoderniseerde tijdsgewricht nog zielen zijn die iets dergelijks op de theaterplanken kunnen tillen? In Enschede? Die vraag lijkt nu überrelevant.
De zorgen van theaterpartijen
Karine Roldaan, initiatiefneemster van en drijvende kracht achter de Theatermakerij, sprak haar verbazing al uit dat die vraag haar niet is gesteld. Talent en ideeën genoeg om die kleine stadstheatertjes eer aan te doen, volgens haar.
Enschede’s Vrije Toneel stuurde cultuurwethouder Jeroen Diepemaat een brief. De club was in de jaren 60 - nog voor die waarover Siemerink de loftrompet stak - naar eigen zeggen betrokken bij de wederopstanding van de bonbonnière. Het Vestzak was het thuishonk van de club, die zegt ‘onaangenaam overvallen’ en ’teleurgesteld’ te zijn dat er niet met hen is overlegd.
De komende maanden zullen leren of ‘de nieuwe tijd, net wat u zegt’ in de grootste stad van Overijssel zal leiden tot melancholie en spijt, of andermaal een wederopstanding van klein theater.
