Stil staan bij slachtoffers bevrijdingsfeest Oldenzaal in 1945 na jaren van stil verdriet
Op 8 mei 1945 vindt in Oldenzaal een groot bevrijdingsfeest plaats, aangeboden door de Canadese troepen. Op de Groote Markt heerst die middag en avond een uitgelaten stemming. Er is muziek, Oldenzaalse meisjes dansen met Canadese militairen. Even na middernacht maakt een enorme explosie van achtergebleven Duitse munitie een abrupt einde aan de feestvreugde. Er zijn ruim 60 licht- en zwaargewonden; 8 Oldenzaalse jongeren alsmede een geallieerde soldaat komen om het leven. Albert Wiggers – 10 jaar op dat moment - kan het navertellen omdat hij z’n ouders had beloofd op tijd thuis te zijn.
Munitieresten als ‘vuurwerk’
Hoe deze ramp zich kon voltrekken weet Wiggers na al die jaren nog maar al te goed. Met vriendjes van zijn leeftijd, immers, was hij zelf ook vaak te vinden bij het Marthalager aan de voet van de Tankenberg, net buiten Oldenzaal. Daar lagen munitieresten opgeslagen, die de Duitsers hadden achtergelaten toen de stad op 2 april werd bevrijd. De jongens hadden ontdekt dat brandplaatjes uit granaten áls ‘vuurwerk’ konden dienen. Onschuldig kwajongenswerk. Wiggers: “Maar oudere jongens wisten natuurlijk nog veel beter dan wij hoe dat werkte.”
Negen dodelijke slachtoffers
Waarschuwingen van de Canadese stadscommandant te spijt, slepen een aantal Oldenzaalse jongeren op die 8ste mei in 1945 een aantal granaten naar de binnenstad. Met fatale gevolgen. Er vallen meer dan 60 licht- en zwaargewonden. Zeven Oldenzaalse jongens en één meisje tussen 13 en 34 jaar overlijden ter plekke of later aan hun verwondingen. Ook een geallieerde soldaat behoort tot de dodelijke slachtoffers.
Slachtoffers krijgen naam en gezicht
Gerard Collet (18 jaar). Raakte zwaargewond en is kort daarna overleden. Jongste uit een gezin van zeven. Voetbalde bij Quick’20.
Dini Croonen (20 jaar). Raakte zwaargewond door een scherf in haar hals en is na enkele uren overleden. Ook haar broer Anton raakte gewond. Dini was de jongste van negen kinderen. Haar vader was Karel Lodewijk Croonen, architect van onder meer de Antoniuskerk, ziekenhuis Heil der Kranken en de Franciscusschool in Oldenzaal.
Johnny Holtel (34) Raakte zwaargewond en is kort daarna overleden. Johnny kwam uit een gezin met zes kinderen. Zijn ouders hadden een modezaak aan de Bisschopstraat. Johnny was sinds eind 1941 verloofd met Rikie Reef. Hij was tricotagefabrikant en woonde sinds december 1944 samen met zijn broer Huub in Ootmarsum.
Bennie Krüpers (17) Overleed drie dagen na de explosie aan z’n verwondingen. Bennie was de vierde uit een gezin met negen kinderen. Hij was kantoorbediende.
Frans Nijhuis (13) Raakte zwaargewond en is de volgende morgen overleden. Ook zijn zus Rikie raakte gewond. Frans was één van de jongsten uit een gezin van tien kinderen.
Gerrit Raeke (18) Raakte zwaargewond door een granaatscherf in zijn rug en metaalscherven in zijn longen. Hij is de volgende middag overleden. Gerrit was de oudste uit een gezin vier kinderen. Gerrit was kantoorbediende en voetbalde bij Quick’20.
Frans Riekert (17) Raakte zwaar gewond door een granaatscherf in zijn been en is de volgende morgen overleden. Frans was de derde van vier kinderen. Hij was kapper.
Jan ten Veldhuis (18) Raakte zwaar gewond en is na enkele uren overleden. Het gezin Ten Veldhuis werd tijdens oorlog werd erg zwaar getroffen. Zijn broer Bernard overleed in oktober 1940 aan een hartkwaal, zijn vader overleed in augustus 1941. Zijn broer Albert kwam in november 1944 om bij de beschieting op de Koppelboer. Jan was kapper en voetbalde bij Quick’20.
Voor meer info over de slachtoffers van het bevrijdingsfeest, zie: https://oorlogsdodenoldenzaal....
Stil verdriet
Na de verwoestende explosie volgen jaren van oorverdovende stilte. Binnen de gezinnen van de dodelijke slachtoffers wordt er veelal gezwegen over het drama. Het grote verdriet moet in stilte worden verwerkt. Het is te pijnlijk om de rouwrand rond het bevrijdingsfeest te benoemen. En omdat de acht formeel geen oorlogsslachtoffer zijn, blijven hun namen veelal ongenoemd tijdens de officiële jaarlijkse dodenherdenking en het bevrijdingsfeest op 5 mei.
Initiatief voor gedenkteken
Pas in 1970 - 25 jaar na dato – wordt er bij de plechtigheden uitgebreid stilgestaan bij de slachtoffers van de explosie en wordt er ook een herdenkingsmis gehouden. Vervolgens wordt het echter toch weer stil rond deze ‘vergeten’ slachtoffers. In de aanloop naar de viering van 75 jaar vrijheid in 2020 neemt een groep Oldenzalers het initiatief voor een gedenkteken. In dat jaar worden tijdens de viering van 10 mei in de Plechelmusbasiliek de slachtoffers van het bevrijdingsfeest ook herdacht.
Oldenzaal geeft gul
Nadat in januari bekend wordt gemaakt dat er € 3.500,- nodig is om een gedenkteken te realiseren, wordt dat streefbedrag binnen ruim één week binnen gehaald. Zelfs meer dan dat. Inwoners, ondernemers, maar ook schoolklassen en sportteams geven gul. En zo kon er dus een gedenkplek worden gerealiseerd – op de hoek van de Groote Markt ter hoogte van Hotel Ter Stege – waar jaarlijks op of rond 8 mei stil kan worden gestaan bij de 8 slachtoffers van het bevrijdingsfeest. Zo ook deze woensdag 8 mei. Om 20.00 u. worden er 8 rozen neergelegd door leden van de initiatiefgroep. Belangstellenden zijn welkom. Aanmelden is niet nodig.
