Opmerkelijke draai in de zaak Ardesch: wethouder geeft toe dat Enschede de Nationale ombudsman verkeerd informeerde

Aanleiding voor het debat, aangevraagd door D66, de PVV, EnschedeAnders, GroenLinks en de SP, was een onderzoek dat Saxion deed en de brief die het college aan de raad stuurde in reactie daarop. De Nationale ombudsman stelde vragen over de kwestie en kreeg in oktober 2018 een antwoord dat rammelde. In diezelfde periode voerde de gemeente op onterechte gronden een rechtszaak tegen de Enschedese ondernemer Gertjan Ardesch.

Overeenstemming met Ardesch of niet?

Eén van de onderzoeksvragen die bij Saxion waren neergelegd, ging over die beantwoording van vragen van de Nationale ombudsman. In die beantwoording stelde de gemeente dat er samen met Ardesch zou zijn besloten om een zwaarwegend advies van de klachtencommissaris niet op te volgen. Dat advies was: stop de rechtsgang en laat eerst onafhankelijk onderzoek naar het geschil doen.

Wethouder Jeroen Diepemaat, die het dossier overnam van zijn voorganger Jeroen Hatenboer, stelde tijdens het debat dat er daarover in mei 2017 overeenstemming met Ardesch zou zijn geweest. Hij maakte daarbij de kanttekening dat er geen stukken bestaan die dat onderbouwen. In juni was die overeenstemming er evenwel niet meer, zei Diepemaat, die nog eens goed naar de stukken had gekeken. “Dat weten we wel zeker.”

Ruim een jaar later kreeg de Nationale ombudsman de antwoordbrief van Enschede waarin tot vier keer toe staat dat ‘in samenspraak met Ardesch’ zou zijn besloten om dat advies van de klachtencommissaris niet op te volgen. Dat was ook de eerste keer dat die lezing het daglicht zag. In alle eerdere documentatie over de reden waarom dt advies niet is opgevolgd, ontbreekt het.

Het was PVV’er Hidde Heutink die de wethouder bevroeg op die vermeende overeenstemming in mei, die er met zekerheid in juni niet meer was, en hem wees op wat de Nationale ombudsman is voorgehouden.

Ardesch zelf heeft altijd ontkend dat in samenspraak met hem zou zijn besloten om het advies van de klachtencommissaris te negeren. Dat blijkt ook uit alle beschikbare documenten over die episode in deze zaak.

De eenzijdige beslissing van een topambtenaar

Uit die documenten blijkt ook wat er in mei en juni 2017 wèl gebeurde. Ardesch kwam met de verantwoordelijke ambtenaren - in dit geval het hoofd van het Enschedese vastgoedbedrijf - overeen om niet meteen een tijdrovend onafhankelijk onderzoek te laten doen, maar eerst te kijken of er een schikking getroffen zou kunnen worden. Lukte dat niet, dan kon er alsnog onderzoek worden gedaan door een onafhankelijke adviseur.

Een kleine twee weken later, in juni, kreeg Ardesch een schikkingsvoorstel met de boodschap dat te accepteren. Deed hij dat niet, dan zou de gemeente de rechtszaak doorzetten. Een eenzijdige beslissing van het hoofd Vastgoed. Ardesch en zijn advocaat hebben daar meermaals protest tegen aangetekend.

De documenten waaruit dat alles blijkt, zijn door de gemeente - lees: het Vastgoedbedrijf, zo blijkt uit intern berichtenverkeer - niet bij de onderzoekers van Saxion aangeleverd. Dat geldt overigens voor veel meer documenten die antwoord geven op de gestelde onderzoeksvragen.

Dat Diepemaat wel over de stukken beschikte waaruit hij vaststelde dat er in elk geval in juni 2017 geen overeenstemming (meer) was met Ardesch, maar Saxion niet, is opmerkelijk.

Gebrekkige vastlegging en gemeentelijke archivering

Diepemaat stelde meermaals dat er in deze en andere kwesties problemen zijn met de vastlegging van gegevens in het gemeentelijke archief. Dat zou het moeilijk maken om nu, jaren na dato, nog een goede reconstructie van gebeurtenissen te kunnen maken. Het is met name die rommelige gemeentelijke archivering die meer fracties in de Enschedese gemeenteraad zorgen baart.

De VVD - de partij van zowel Diepemaat als diens voorganger Hatenboer - hield zich afzijdig van het debat en liet zich ook hier niet over uit.

Een aangekondigde motie

D66-voorman Gertjan Tillema kondigde maandag een motie aan met een drieledige opdracht aan het college. De eerste gaat over verbetering van die archivering en daarmee de informatievoorziening naar de gemeenteraad, maar ook naar inwoners zoals Ardesch. Daarnaast moet er alsnog een schikking met Ardesch worden getroffen. Tenslotte wil de sociaal-liberaal dat het college herkent en erkent dat er in deze zaak een hoop fouten zijn gemaakt.

GroenLinks-fractieleider Bart Peeters Weem stelde voor om bij zo’n nieuwe schikking een onafhankelijke accountant in te schakelen.

Zowel dat voorstel van Peeters Weem als de opdracht werk te maken van een betere archivering lijkt op brede steun in de raad te kunnen rekenen. Het herkennen en erkennen van fouten ligt gevoeliger. Dat heeft vooral te maken met eventuele politieke consequenties die zo’n erkenning kan hebben.

Overigens lijkt geen van de partijen in de gemeenteraad er vooralsnog op uit te zijn om Diepemaat weg te sturen.

Over die gebrekkige vastlegging en archivering (en het feit dat een onafhankelijke rechter uitspraak in deze zaak heeft gedaan) valt nog wel wat meer te zeggen. Dat doen we in een vervolgartikel.