Enschedese broedplaats WARP strijkt neer in oud politiebureau aan De Klomp

Na sluiting van het voormalige VVV-kantoor aan het Stationsplein raakte een aantal kunstenaarscollectieven uit de alternatieve hoek die daar gevestigd waren dakloos. Na een aangenomen (ambitieuze) cultuurnota en motie in de gemeenteraad waarin expliciet ruimte wordt gegeven aan broedplaatsen in de stad, startte een moeizame zoektocht naar plek. Voor een aantal collectieven, waaronder WARP, is dat nu gelukt.

Kunstenaars en community

“Wij zijn echt superblij”, zegt Annebel Bunt, nachtburgemeester en bestuurslid van Stichting Broedplaatsen Enschede, de formele opvolger WARP. Ze heeft net de sleutel gekregen. Als er iemand zich het vuur uit de sloffen heeft gelopen sinds het pand aan het Stationsplein vorige zomer de deuren sloot, is zij het.

Motief was niet alleen behoud van plekken voor kunstenaarscollectieven uit de hoek van underground en alternatieve creatieve geesten, ook de community eromheen dreigde bij gebrek aan een ontmoetingsplek uit elkaar te vallen.

Behalve WARP maakten ook BlackBrick en SickHouse gebruik van ruimten aan het Stationsplein. Zij vormden de voedingsbodem voor het Museum of the Future, met Spacebar als ontmoetingsplek. De laatste zit er nog wel, maar zal binnen afzienbare tijd ook de deuren moeten sluiten.

Betaalbaar

WARP - en de latere opvolger SBE - zocht een dak met een paar muren voor een kleine dertig kunstenaars. Dat komt neer op een ruimtebehoefte van zo’n 600 tot 1000 vierkante meter, wil de club een beetje uit de voeten kunnen. Op de eerste verdieping van de oude kappersvakschool-annex-politiepost krijgt het collectief in eerste instantie 600 vierkante meter. Bunt: “Maar in augustus kunnen we ook een deel van de begane grond erbij huren.”

Daartoe is donderdag een gebruiksovereenkomst gesloten met woningcorporatie Ons Huis, eigenaar van het complex. De ruimte op de begane grond gaat regulier gehuurd worden, volgens Bunt. Die huurprijs, verrekend over het totaal aantal vierkante meters dat SBE gaat gebruiken, valt net onder de grens van wat de gemeente als maximum voor broedplaatsen heeft vastgesteld (35 euro per vierkante meter per jaar).

Geen feesten en horeca, wel workshops

Boven ateliers en werkplaatsen, beneden ruimte voor gemeenschappelijke doeleinden, dat is ongeveer het beeld. Niet alles wat de broedplaats zou willen, kan op de nieuwe locatie. Feesten en horeca passen niet in het bestemmingsplan. Nog even los van het feit dat een locatie met buren ook om sociale redenen zijn beperkingen kent.

Bunt ziet evenwel voldoende mogelijkheden om de banden warm te houden met de achterban, die niet dagelijks gebruikt maakt van de broedplaats. “Met een goed plan voor workshops en dat soort dingen, komen we een heel eind.”

De werelden van vrije geesten en een lokale overheid

Na de plotselinge sluiting van het ‘Stationsplein’ was de ontreddering groot. Net als de behoefte aan ruimte. Enschede was net bezig - bestuurlijk en ambtelijk - met beleid voor broedplaatsen, vanuit de gedachte dat je creatief talent dat kleur geeft aan een stad wilt behouden. Vind alleen maar eens geschikte plekken. Nog los van de bijna natuurlijke wrijving tussen de werelden van autonome kunstenaars en vrijdenkers en die van de gereguleerde lokale overheid.

Het moest een gezamenlijke zoektocht worden, maar dat liep aanvankelijk dan ook niet heel soepel. “Wij hebben echt veel moeten doen”, zegt Bunt. Zij doelt onder meer op de oprichting een stichting, je verdiepen in regelgeving en verdienmodellen, het schrijven van een businesscase en onderhandelingen met instituties als ambtelijke afdelingen en woningcorporaties.

De gemeente zocht naarstig naar manieren om te voldoen aan politieke wensen, de ambtelijke mores en regels, maar ook aan de behoeften van die kunstenaarscollectieven. Plek; zekerheid, in elk geval voor een aantal jaren; een betaalbare (lees: niet commerciële) huurprijs, om er een paar te noemen.

Opnieuw tijdelijk, maar met perspectief: ‘Een dikke broedplaats bouwen’

Bunt was aanvankelijk degene bij uitstek die tegen de muren van het stadhuis opliep en kritiek spuide, maar is inmiddels opvallend positief. “Sinds we hebben afgesproken dat we hierin als gelijkwaardige partners wilden optrekken, is het gaan rollen. De samenwerking met de gemeente is echt super-chill. Dikke kudos, dat mag ook gezegd worden.”

Ergo: missie geslaagd. In elk geval vooralsnog en voor waar het WARP/SBE betreft. Maar ook BlackBrick heeft een plek gevonden. Grootste uitdagingen zijn nu het nog dakloze Sickhouse en Studio Complex, het underground-collectief dat nu is gevestigd in een grote loods op het voormalige Wegener-complex maar daar binnenkort weg moet.

De ruimte aan De Klomp is weliswaar opnieuw tijdelijk (net als het schooltje in Twekkelerveld waar SBE op dit moment nog eventjes zit), tot 2027 om precies te zijn. Maar niet meer, zoals voorheen, met kortlopende huurcontracten voor steeds maar een of enkele maanden. “Nu weten we waar we aan toe zijn en dat geeft ons ook de ruimte om rustig verder te zoeken.”

In juli wordt de nieuwe stek opgeknapt, in augustus moet dan de verhuizing plaatsvinden. Bunt: “En dan gaan we er de komende twee jaar echt een dikke broedplaats bouwen.”