Herdenking van genocide op Arameeërs trekt honderden belangstellenden naar Volkspark in Enschede

Historisch dieptepunt

De genocide van 1915 vormt een historisch dieptepunt van de vervolging van de Arameeërs. In die periode werd meer dan zeventig procent van de Arameeërs vermoord. Jaarlijks wordt in het Volkspark een herdenking gehouden van de volkerenmoord tijdens de Eerste Wereldoorlog. De herdenking is een initiatief van Comité 1915, een samenwerkingsverband van Aramese organisaties in Twente.

Monument

Het nog steeds niet erkennen van de genocide op Arameeërs door de Nederlandse regering en het ontbreken van een monument in het Volkspark waren onderwerpen die als een rode draad door de herdenking liep. Johan Kurt, voorzitter van de Aramese Federatie Nederland, deed dan ook een oproep aan de nieuwe regering: "Nu is het moment om geschiedenis te schrijven en een voorbeeld te zijn voor andere naties en volkeren: Erken de genocide van 1915. Zonder die erkenning is er geen beschaving."

Kurt zei het pijnlijk te vinden om keer op keer te moeten constateren dat het leed van de Arameeërs maar niet erkend wordt en dat de geschiedenis zich herhaalt. "We hebben het meegemaakt met de opkomst van IS in Irak en Syrië, maar ook met de onteigening van erfgoed in Turkije."

Inspanningen

Hij wees ook op alle inspanningen die de afgelopen twee jaar zijn gedaan voor een herdenkingsmonument in het Volkspark, maar dat het desondanks niets heeft opgeleverd. Het Comité 1915 werd eerst geholpen en ondersteund door het college, maar na protesten van tegenstanders van het monument en boosheid bij de Turkse gemeenschap in Enschede werd de steun weer ingetrokken.

In een brief aan raadsleden gaf het college vorig jaar als voornaamste reden aan om de steun voor plaatsing van het genocidemonument in te trekken, dat er geen gezamenlijk draagvlak was in de Assyrische gemeenschap. Burgemeester Bleker zou eind november hebben geprobeerd om de Aramese en Assyrische gemeenschap tot elkaar te laten komen. "Over onder andere de uiterlijke kenmerken van het monument", aldus de woordvoerder. "Helaas zonder resultaat."

'Onrechtvaardig'

Kurt deed een oproep aan burgemeester Bleker om het besluit van 16 februari 2023 terug te draaien en de overwegingen van destijds, om het monument toe te staan, te handhaven. "Het is onrechtvaardig om een monument dat ons is toegezegd te ontnemen. Daar is geen goede gegronde reden voor. Wij Arameeërs hebben net als andere volkeren het recht om te herdenken bij een monument ter nagedachtenis van onze slachtoffers. Het niet toekennen van een monument is zout gooien in de wond van de genocide die wij al meer dan honderd jaar dragen."

Erkenning genocide

BBB-leider en Tweede Kamerlid Caroline van der Plas was speciaal naar Enschede gekomen voor de herdenking en zei zich ervoor in te zetten dat de genocide op Arameeërs eindelijk wordt erkend door de regering. "Ik hoop hier volgend jaar niet alleen met de collega's van de NSC en de PVV te staan, maar ook met een lid van het kabinet en misschien wel met de minister-president."

Het Tweede Kamerlid sprak de hoop uit dat er voor een monument in Enschede snel een oplossing komt. "Geef erkenning aan het leed wat de Aramese gemeenschap is aangedaan en geef mensen een plek om te herdenken." Aan burgemeester Roelof Bleker deed Van der Plas nog een persoonlijke oproep: "Neem regie en toon moed. Geef hoop en toon lef."

Erkenning

Tweede Kamerlid Isa Kahraman (NCS) zei zaterdag bij de bijeenkomst dat hij iedere hedendaagse Turk niets kwalijk neemt voor wat er in het verleden is gebeurd. "De tragische gebeurtenissen van de genocide vonden plaats in een ander regime in een tijd die ver achter ons ligt." Isa Kahraman zei dat de ontkenning van de genocide door de huidige Turkse staat hem wel zwaar op het hart ligt. "Het ontbreken van erkenning vormt een obstakel voor verzoening. Zonder een gezamenlijke confrontatie met de waarheid kunnen we niet voorwaarts bewegen. Zonder erkenning kunnen we geen bruggen bouwen naar verzoening."

Broedervolkeren

Ronny Naftaniel, voormalig directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), die ook een toespraak hield, noemde de Arameeërs en de Joden broedervolkeren. Hij wees op Abraham die als grondlegger van het Jodendom wordt gezien en ook wel de zwervende Arameeër genoemd in de Bijbel. Ook haalde hij Joodse geschriften aan die soms deels of geheel in het Arameeës zijn geschreven. Hij wees ook op een dramatische verbintenis en dat is dat beide volkeren slachtoffer zijn geworden van genocide.

Synagoge-ophef

Naftaniel kaartte ook nog een andere gemeenschappelijke kwestie aan: De opstelling van het Enschedese college ten opzichte van beide gemeenschappen. Hij wees op een incident tijdens het 95-jarige bestaan van de Synagoge in Enschede toen burgemeester Bleker niet in de buurt van de Israëlische ambassadeur wilde zitten en door ook nog eens een fotomoment uit de weg te gaan. Het incident zorgde voor de nodige ophef. Bleker gaf naderhand als argument aan 'er voor alle Enschedeërs te zijn' en daarom weg te willen blijven van internationale conflicten. Hij bood de Israëlische ambassadeur daarop zijn excuses aan.

Draagvlak

Naftaniel hekelde het besluit van het Enschedese college om toestemming voor een monument in te trekken vanwege te weinig draagvlak. "Inderdaad: niet alle inwoners van Enschede zullen een genocide-monument toejuichen. Maar hoeveel draagvlak moet je hebben voor een monument? Dit mag je een grote groep stadsgenoten toch niet onthouden?"

Oproep

"Voor dit soort morele beslissingen kan het stadsbestuur niet een college van alle Enscheders zijn. Stel dat nazaten van NSB'ers bezwaar zouden maken tegen een Holocaust-monument, dan zou de wereld te klein zijn. Ook in de gemeenteraad van Enschede," zei Naftaniel. Ook deed hij een oproep aan het college: "Kom op uw schreden terug. Verlaat het idee om de grootste schreeuwers tevreden te stellen."