Hengelose Stire Kaya-Cirik houdt gedachte aan haar geboortestreek Tur Abdin levend met kinderboek

Tur Abdin. Vraag een willekeurige Suryoyo in Twente wat dat is en hij of zij zal het je kunnen vertellen. Het is de heuvelachtige regio in zuidoost Turkije waar die christelijke gemeenschap vandaan komt en tot de jaren zeventig van de vorige eeuw leefde, tot de Suryoye zich - na moordaanslagen op vooraanstaande volksgenoten, de zoveelste daad van onderdrukking - genoodzaakt voelden te vertrekken.

Onder hen de Hengelose Stire Kaya-Cirik. Ze vluchtte toen ze 7 was. Zij kent Tur Abdin nog uit eigen ervaring, maar de generatie na haar moet het doen met de verhalen. Daarom schreef ze een boek over haar geboortegrond.

'Ik was 7 toen ik vertrok'

Volgens Kaya-Cirik sijpelt de kennis over het land van voorouders weg: "De jeugd heeft geen idee hoe het leven daar was en zelfs mensen van mijn generatie kunnen zich nauwelijks nog een beeld vormen. Ik was 7 toen ik vertrok. Ik weet gelukkig nog het nodige. Bij het schrijven van het boek heb ik hulp gehad van mijn oudere zussen en anderen. Daardoor is het geen autobiografisch boek geworden, maar heeft het wel elementen daarvan."

Het boek speelt zich af in de jaren zeventig, maar de manier van leven toen was al eeuwen dezelfde, vertelt de Hengelose: "Je stond heel dicht bij de natuur. Je werkte keihard op het land om dagelijks iets op tafel te kunnen zetten. Als je elke dag eten had, had je genoeg. Meer was er niet. Tegenwoordig zou je dat armoede noemen."

Geen water, geen elektriciteit

Er was geen stromend water, geen elektriciteit. Kaya-Cirik: " Het dagelijks leven was heel minimalistisch. We woonden met het hele gezin in één ruimte. Overdag was dat de woonkamer en 's avonds legden we er onze matrassen neer en werd het een slaapkamer. Ouders en kinderen sliepen zo samen in één ruimte. 's Zomers sliepen we buiten op de veranda. Je kreeg hierdoor een heel sterke band met je broers en zussen."

'Logeren'

Haar eigen kinderen vonden het later in Hengelo ook fijn om samen te slapen. Onbewust hebben ze dat kennelijk meegekregen: "Zij hadden wel een eigen kamer, maar vaak sliepen ze bij elkaar op één kamer en dat noemden ze dan 'logeren'. Ik begreep ze. En het deed mij natuurlijk terugdenken aan die tijd in Tur Abdin."

Al die verhalen van vroeger komen nu samen in 'Mijn dorp'. Kaya-Cirik: "Ik wil onze kinderen hiermee iets tastbaars geven. Om het ook voor de jeugd aantrekkelijk te maken heb ik het in de vorm van een kinderboek gegoten, maar ook anderen kunnen terugvallen op deze bron van informatie."

Met weemoed denkt de schrijfster terug aan haar geboortegrond: "Pijnlijk is het dat wij de laatsten zijn die daar woonden. Mijn generatie vormt een brug tussen de verhalen van vroeger en die van onze kinderen, onze nakomelingen."

Ingeburgerd

Voor de mensen die van oudsher in Twente woonden, ging de overgang van het eenvoudige leven naar de hectische maatschappij van nu nog stapsgewijs, maar voor de Syrisch-orthodoxe christenen die vanuit Tur Abdin naar het westen kwamen, was het vijftig jaar geleden een sprong van de middeleeuwen naar het nu.

"Hoe we dan toch zo goed zijn ingeburgerd? Als je weet dat je geen eigen land meer hebt om op terug te vallen, dan moet je er op je nieuwe plek iets van maken. De keerzijde daarvan is dat je dan heel snel opgaat in die nieuwe gemeenschap en daarbij vergeet waar je vandaan komt."

Zomerhuis

Anno 2024 is de rust in de regio teruggekeerd, weet Stire Kaya-Cirik: "Ik hoor dat er mensen teruggaan. Sommigen zetten nieuwe huizen op de fundamenten die zijn overgebleven en betrekken het als zomerhuis. Er worden ook kerken gerestaureerd. Het wordt echter nooit meer als vroeger. Nu is ook daar elektriciteit en stromend water. Het Tur Abdin uit mijn jeugd is niet meer."

Op vrijdag 12 juli verzorgt Stire Kaya-Cirik een boekpresentatie bij Boekhandel Broekhuis in Hengelo. Aanvang: 16.00 uur. Entree is gratis. Het boek is daarna onder meer te koop in alle vestigingen van Broekhuis in Twente en vanaf dat moment kunnen boekbezitters zich via een QR-code het boek laten voorlezen in het Aramees, de oorspronkelijke taal van de Suryoye en tevens de taal die Jezus sprak.