Concordia houdt ermee op, maar de bonbonnière moet blijven: Enschedees theater voor het volk en door het volk
Als er een deur sluit, gaat er ergens anders een venster open. Een Chinees spreekwoord, naar verluidt, maar het zou net zo goed Enschedees kunnen zijn. Concordia schuift de theatergordijnen met ingang van volgend jaar dicht, een ‘club van 8’ staat op en wil het mooiste kleine podium van Nederland teruggeven aan de stad. De eerste lijnen daarvoor zijn uitgezet.
Cultuurclub Concordia kondigde in maart van dit jaar aan per 2025 te gaan stoppen met theaterprogrammering. In 2027 wil de organisatie verhuizen naar de nog te realiseren cultuurhub ‘Het Warenhuis’, in het oude V&D-pand aan Kruispunt De Graaff. Daarmee werd de toekomst van de bonbonnière en het Vestzaktheater in de Walstraat onzeker.
Verschraling
Poppodium Metropool, ArtEZ conservatorium en muzikale broedplaats Grensfrequentie zagen wel brood in de leegkomende zaaltjes, maar theatermakers en -liefhebbers in de stad vreesden verschraling. Er kwam een denktank. Die richtte zich op een alternatief plan voor met name de bonbonnière (en niet voor het Vestzaktheater). Eind vorige maand werden de contouren voor een herstart van die snoepdoos aan de Oude Markt voorgelegd aan de Enschedese gemeenteraad.
Voor het volk, door het volk
Enschede dankt die bonbonnière aan Alfons Ariëns, de priester-socialist die in de aanloop naar de twintigste eeuw onwaarschijnlijk veel betekend heeft voor het katholieke arbeidersdeel van de stad. Aan de gevel prijkt nog altijd de naam die Ariëns het project gaf: ‘Concordia’. Nu is SamSam er gehuisvest, boven bevinden zich filmzalen. Destijds was het hele pand gereserveerd voor cultuur, niet in de laatste plaats om katholieke arbeiders uit de kroeg te houden.
De ‘club van 8’
De aankondiging van Concordia om per 2025 te stoppen met theaterprogrammering, leidde tot onrust in Enschede. Met name om de toekomst van de bonbonnière, het kleine theater van Concordia aan de Oude Markt. Een groep van acht Enschedeërs, met verstand van verschillende aspecten van theater en podiumkunsten, stak de koppen bijeen om het theater een nieuwe invulling te geven. Die groep bestaat uit:
Diet Gerritsen (Nationale reisopera, sopraan, actrice, muziektheater)
Karine Roldaan (Theatermakerij, jeugd-/jongerentheater en talentontwikkeling)
Gerben Westerhof (UT-professor narratieve psychologie, acteur, toneelverenigingen)
André Kerver (Orkest van het Oosten, klarinettist, klassieke muziek)
Marcel Bok (debat en literatuur)
Arthur Adam ten Cate (stadsdichter, singer-songwriting, poëzie en filosofie)
Dick ten Kate (kunstenaar, financiën culturele sector)
Rein Kroes (oud-directeur Vestzaktheater)
Bij de ingang naar de filmzalen en het theater herinnert een ingemetselde gevelsteen aan Ariëns’ bedoeling met het pand: ‘voor het volk - door het volk’. De ‘club van 8’ die de bonbonnière als theater wil behouden, greep van meet af aan terug op dat motto: de stad heeft het theatertje nodig, het theatertje de stad.
Invulling vanuit de stad zelf
Een inventarisatie van behoeftes en wensen onder theatermakers en andere podiumkunstenaars in de stad heeft, volgens de denktank, ‘een waslijst aan bestaande en nieuwe programma’s opgeleverd’. Kortom: Enschede heeft zat in huis om dat podium aan de Oude Markt zinvol te vullen. Denk aan opkomend talent en kleinere voorstellingen, producties uit de stad zelf en de grote landelijke namen die er sinds jaar en dag graag try-outs spelen. De denktank ziet ook een ‘levendig debatcentum’ voor zich.
Zelfstandig verder
Daarmee moet het theater van Concordia een ontwikkelplek voor podiumkunsten worden, toegankelijk voor de hele stad. Juist ook voor amateurs en semi-professionals, met programma’s die dichtbij mensen staan en waarvoor redelijke toegangsprijzen worden gerekend. Dat kan alleen, zo stelt de denktank, als Theater Concordia zelfstandig verder gaat. Met een eigen profiel, dat wordt ingevuld (en bewaakt) door een klein team van hooguit twee fte: een directeur/voorman, een office-manager en een technicus.
De denktank werkt, samen met Concordia, aan een programmering voor de komende twee jaar, voor zover er geen film draait in de theaterzaal. Voor de langere termijn - vanaf 2027, als Concordia de verdiepingen van het pand aan de Oude Markt en het theater verlaat - wordt gekeken naar de gemeente.
De ‘club van 8’ wil om die reden nu alvast in gesprek met de Enschedese politiek.
