Enschede bewaart pijnlijke keuzes voor verkiezingsjaar, maar ook armste inwoners moeten in 2025 al inleveren

De laagste inkomens van Enschede worden volgend jaar financieel gestraft. Dat is kort samengevat de gedachte bij veel oppositiepartijen in de gemeenteraad. Huishoudens met een inkomen tot 120 procent van het sociaal minimum krijgen op dit moment nog kwijtschelding van de afvalstoffenheffing voor 9 ledigingen van de grijze restafvalcontainer. Vanaf volgend jaar is dat nog maar 4 keer per jaar gratis. Daarna volgt per lediging een rekening van meer dan 7,50 euro.

Beter scheiden, kan dat wel?

De gedachte achter deze maatregel is dat het lagere inkomens niets hoeft te kosten, als ze maar 'beter scheiden'. De kwijtschelding van belastingen wordt immers vanuit de solidariteitsgedachte betaald door alle andere belastingplichtigen. "We zeggen tegen deze mensen dat ze beter moeten scheiden, maar kan dat wel?", aldus Bart Peeters Weem (GroenLinks) deze maandagavond in de bespreking van de zomernota.

Peeters Weem somt een rijtje met afvalproducten op: kattengrind, luiers, incontinentiemateriaal, menstruatiemateriaal. Dat hoort allemaal bij het restafval. "Sommige gezinnen worden hierdoor zwaarder getroffen", voorspelt hij. Wethouder Marc Teutelink wijst erop dat luiers gratis bij het afvalbrengpunt kunnen worden ingeleverd en dat er aan de kwijtschelding voor mensen met veel medisch afval niets verandert.

Extra prikkel voor minima

Het gemiddelde aantal ledigingen van de grijze restafvalcontainer in Enschede is 7 keer per jaar. Volgens D66 zou het daarom niet meer dan redelijk zijn, om de kwijtschelding van belastingen aan datzelfde getal te koppelen. "Maar wij willen ook dat er een extra prikkel (om afval te scheiden, red.) komt", aldus wethouder Teutelink. Het wijzigingsvoorstel van D66 werd slechts gesteund door GroenLinks, SP, EnschedeAnders en Partij voor de Dieren. Geen meerderheid dus.

Datzelfde geldt voor het voorstel van EnschedeAnders om het aantal ledigingen voor de laagste inkomens helemaal niet omlaag te brengen, dat alleen door PVV en SP werd gesteund. Dit waren ook de enige drie partijen die tegen het voorstel van de PvdA stemden om de effecten van de maatregel in kaart te brengen. Dit houdt in dat de gemeente in de gaten houdt of er betalingsproblemen ontstaan en de minima op tijd en duidelijk zal informeren over de verlaging van het kwijtscheldingsbedrag.

In strijd met coalitieakkoord

In haar eerste toespraak als fractievoorzitter van de VVD, vertelde Rachel Denneboom dat het verlagen van de kwijtschelding bij de afvalstoffenheffing de reden is dat haar partij een verkiezingsparel - om de onroerendezaakbelasting niet met meer dan het inflatiecijfer te verhogen - toch laat wil laten vallen. In het coalitieakkoord staat duidelijk dat het deze periode niet de bedoeling kan zijn dat de ozb onevenredig wordt verhoogd. "We vinden dat mensen die keihard werken ook beloond mogen worden", aldus Denneboom.

Toch is de stijging van de belasting voor woningeigenaren volgend jaar maar liefst 10 procent. Denneboom kan uiteindelijk verkroppen dat de 'sterke schouders' iets meer last dragen. "We vinden dat rechtvaardig. Aan de ene kant gaat de ozb omhoog, maar aan de andere kant gaat het aantal gratis ledigingen omlaag." EnschedeAnders probeerde de ozb-verhoging terug te draaien, maar dat voorstel werd door een ruime meerderheid afgeschoten.

'Onbegrijpelijke keuzes'

Oppositiepartijen zijn niet blij met de gemaakte keuzes van het college. Volgens PVV'er Heutink worden belastingbetalende inwoners en vooral de armere Enschedeërs 'gepakt'. Hij doopte de ozb-verhoging tot zichtbare ergernis van de wethouder om tot 'Teutelink-taks'. "En dat terwijl er voor miljoenen aan nieuwe sportcomplexen wordt uitgegeven", aldus Heutink. "Er zouden geen belastingenverhogingen mogen komen zolang er nog volop geïnvesteerd wordt in de stad"

De financiële keuzes van het college zijn onbegrijpelijk, vindt Gertjan Tillema (D66), die Enschede vergeleek met een stuurloos bootje. "Terwijl de noodklok wordt geluid over de energierekening van de armsten in de stad, stelt het college voor om juist de armsten tientallen extra te laten betalen voor hun afval zodat de rijken er een grijpstuiver aan over houden."

Wensdenken

Net als Tillema kwalificeert ook SP-fractieleider Piet van Ek de financiële vooruitblik als 'wensdenken'. En daar valt wat voor te zeggen. Het college gaat er onder meer vanuit dat de prijsstijgingen onder het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar blijven en boekt bij voorbaat inkomsten in - zoals de winst uit het Regionaal Bedrijventerrein en overgebleven gelden voor de Oekraïne-opvang - terwijl deze nog niet bekend zijn.

Daarnaast staan er voor de jaren na 2025 grote tekorten tot wel 20 miljoen euro open. De hoop van het college is volledig gevestigd op de lobby die samen met andere Nederlandse gemeenten wordt gevoerd om het Rijk te bewegen de korting op het Gemeentefonds (deels) terug te draaien. Gebeurt dat niet, dan moeten er volgend jaar zomer keiharde bezuinigingsmaatregelen worden genomen, die vanaf 2026 - het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen - ingaan.

'Kijk naar wat ons geld oplevert'

"Denken jullie echt dat Den Haag ons komt redden?", aldus D66-fractieleider Tillema, die er zelf geen hoop in heeft. "Waarom dan zo'n kostbaar jaar verspillen?" Komend jaar wordt er in het stadhuis gewerkt aan verschillende bezuinigingsscenario's. Als het aan de VVD ligt moet daarbij het bezuinigen op de eigen organisatie in ieder geval niet geschuwd.

Grootste partij Burgerbelangen Enschede denkt dat er veel te halen valt door duidelijke keuzes te maken en draait het om. "Kijk heel goed naar wat ons geld oplevert", aldus fractieleider Barry Overink in zijn bijdrage over de zomernota. "We worden overspoeld met visies zonder dat er budget is voor de uitvoering. Begin er dan niet aan." Hij vindt onder meer dat er haast moet worden gemaakt met het nieuwe bedrijventerrein en woningbouw. "We bouwen voor alleenstaanden terwijl jonge gezinnen de stad uit trekken. In plaats van de trend te volgen, moeten we de trend zetten."