Extravagant entertainment en meer dan dat: dragqueens op de Enschedese Oude Markt
Night of Pride, Miauw, destijds Bölke Open Air: een keer per jaar kleurt de Oude Markt een avond lang knalroze. Bij wijze van spreken. Glitterblauw, lila, turquoise of fluorgroen, het kan allemaal. Als het maar extravagant en opvallend is. Donderdagavond gaat Enschede weer drag. Een feestje, maar toch ook meer dan dat.
Dat dragqueens van alle tijden zijn, is teveel gezegd als je geschiedkundigen moet geloven. Maar de combinatie van mannen in vrouwenverschijning en theater gaat ver terug, in elk geval tot het oude Griekenland. Niets nieuws onder de zon, dus. Toch kijken velen er nog steeds van op. Zoals bij alles dat buiten de norm valt. Zeker als het zo uitbundig wordt geëtaleerd.
Vrijheid blijheid
De acceptatie van drags en alles waar dat voor staat in Nederland is ‘zwaar achteruit’ gegaan, vindt dragqueen Red Diamond, het alias van Enschedeër Riley Moes. Drag is daarmee ook een statement: “We zijn er en we gaan nergens heen. En we vragen respect.” Die vraag wordt uitbundig verpakt; de transformatie van Moes naar Diamond neemt zo’n vier uur in beslag.
Collega-queen Jackie Dion (Owen Egberink) valt haar bij. “Je mag het oneens zijn of het raar vinden. Prima. Maar gedraag je er niet naar.” Of: loop donderdagavond een blokje om en kom terug op een van de 264 dagen waarop de Oude Markt niet het domein is van LHBTI-plussers. Vrijheid blijheid.
Dragqueens: wtf is dat?
Veren, leer, vuur, pruiken, bloot, licht, donker en vooral heel veel kleur. Mannen verkleden zich als vrouwen, vergroten dat maximaal en treden op. Als zangeres, danseres, stripper of iets daartussenin. Andersom kan ook: vrouwen die optreden als man. Verkleden is een te zwak woord, het is eerder een transformatie.
Aanvankelijk diende dat vooral een praktisch-theatraal doel: vrouwen werden als inferieur gezien en mochten beslist niet in de schijnwerpers (het oude Griekenland, de periode van Vaudeville), dus kropen mannen in vrouwenhuid. Pas tijdens de ‘roaring twenties’ ontstond in de Verenigde Staten de associatie met de homo-scène: nachtclubs met een hoofdzakelijk hetero-publiek huurden massaal mannelijke performers in vrouwenoutfit in. Als entertainment. Homo’s betraden de publieke arena en werden geaccepteerd. In de context van vermaak, maar het was een begin.
Halverwege de jaren 30 van de vorige eeuw staken geloofsgemeenschappen er een stokje voor. De beurs stortte in, het politieke en sociale klimaat in Europa was dramatisch aan het verschuiven, het optimisme van het decennium ervoor was voorbij. Zoals altijd als de wereld onzeker wordt, voedde dat conservatieve krachten: frivoliteiten zijn banaal, dragqueens uit den boze.
Die tegenstelling is er, alle verlichting ten spijt, nog altijd. De extravagantie van dragqueens en de pride-beweging is daarmee, behalve vermaak, ook een confrontatie tussen ‘doe maar normaal’ en ‘ik ben anders’.
Controverse en misverstanden spelen overigens ook binnen de roze gemeenschap. “Ook daar denken mensen dat ik een vrouw wil zijn”, zegt Diamond. “Maar dat is niet zo. Ik voel me ook als drag heel erg man.” Dion vult aan: “Anderen zeggen: ‘Doe maar een beetje kalmer, we hebben zo al gezeur genoeg’.”
Eerbetoon
Voor Diamond en Dion is drag zelfexpressie, een kunstvorm met lichaam en gender als medium. En het heeft hun eigenwaarde een boost gegeven. Je moet het even weten, maar dat komt onder meer tot uiting in de namen die zij voor hun alter-ego kozen. “Mijn moeder heet Dionne”, legt Jackie uit. “Zij heeft me altijd voorgehouden dat ik mezelf mag zijn, zelfverzekerd. Dit is een eerbetoon aan haar.”
Lees verder onder de afbeelding.
Moes kwam, na lang nadenken, op Red Diamond. “Rood is de kleur van een leider. Diamant is de enige steen die je niet kapot kunt krijgen.”
Dubbel
Voor beiden geldt dat die tijdelijke metamorfose van man naar vamp vol dubbelheden zit. Die van man èn vrouw. Maar ook vermaak en dat statement, de ondertoon, de reactie op oordelen van buiten. En: “Het is deel van jezelf, maar ook een act.”
Misschien komt die dubbelheid nog wel het dichtst bij de kern van hun verhaal. Het is niet eendimensionaal, zowel het een àls het ander. Niet te scheiden, te zeer verweven. Wat de norm ook voorschrijft.
Night of Pride
donderdag 18 juli
19.30 - 00.30 uur
Oude Markt, Enschede
de Night of Pride wordt georganiseerd door MIAUW en maakt onderdeel uit van Grolsch Summersounds
