Hoe voorbereid zijn Twentenaren op een crisis? 'Kan geen kwaad om paar dagen zelfvoorzienend te zijn'

Vooropgesteld: Bleker wil inwoners geen angst aanjagen. Dat is ook niet nodig, zegt hij. "Maar als pilotproject hebben we (de veiligheidsregio, red.) via het inwonerpanel van de GGD een uitvraag gedaan naar hoe voorbereid mensen zijn op rampen en crises." En daarbij horen verschillende vragen die gaan van watervoorraden in huis tot een risico-inschatting van totale stroomuitval.

Plan van aanpak

De vragenlijst die is uitgegaan kent een wat langere aanloop. Veiligheidsregio's zijn ooit in het leven geroepen om onder meer de verantwoordelijkheid voor crisiscommunicatie op zich te nemen. Bij incidenten die het lokale overschrijden (de vuurwerkramp is daarvan het sprekende voorbeeld) wordt er op regionaal niveau geschakeld tussen overheid en crisisdiensten. De burgemeester van de grootste gemeente - hier is dat Enschede - staat doorgaans aan het roer van een veiligheidsregio.

Het is de bedoeling dat veiligheidsregio's op allerlei scenario's zijn voorbereid met crisisplannen. Maar uit onderzoek van 1Twente bleek twee jaar geleden dat het plan van aanpak bij grootschalige stroomuitval nogal gedateerd was, terwijl bij de Duitse buren in Gronau grote paraatheid is voor een zogeheten black-out. Eind vorig jaar besloot de Veiligheidsregio Twente om voor vier scenario's een nieuw plan van aanpak te schrijven: grootschalige stroomuitval, verontreiniging van drinkwater, een cyberaanval en de verspreiding van een infectieziekte.

Genoeg water voor 24 uur?

"Door inwoners vragen te stellen over hun paraatheid, helpt het ons om beter te pinpointen waar meer aandacht nodig is", zegt een woordvoerder van Roelof Bleker. Aan het inwonerpanel van GGD Twente is een vragenlijst voorgelegd die gaat over de voorbereiding op crises en rampen. Een algemeen advies is bijvoorbeeld om per persoon 3 liter water per dag op voorraad te hebben. Van de ondervraagden zegt 45 procent genoeg water te hebben voor de eerste 24 uur, een derde zegt van niet.

Overigens denkt een op de vijf van de ondervraagden dat de kans op een scenario van schaarste of uitval van drinkwater groot is. Ander feitje dan: 61 procent zegt te weten waar informatie gevonden kan worden tijdens een noodsituatie. Let wel, als er geen elektriciteit is, zullen telefoonproviders en dus ook het internet na enkele uren uit de lucht zijn. Dus ook de speciaal daarvoor in het leven geroepen website Twenteveilig.nl is dan niet te bereiken, de informatievoorziening gaat analoog.

Angst voor oorlog

"Het heeft me wel doen afvragen: hoe voorbereid ben ik zelf?", zegt Bleker over de eerste uitkomsten van het onderzoek. "Ik denk dat het geen kwaad kan om te zorgen dat je thuis een noodpakketje hebt zodat je een paar dagen zelfvoorzienend bent." Opvallend vindt de Enschedese burgemeester dat relatief veel deelnemers aan de enquête, die door 1500 Twentenaren is ingevuld, zich zorgen maken over oorlogsdreiging. "Een kwart van hen geeft aan angstige gevoelens te hebben voor een aanval van een ander land."

De vraag is gesteld in het licht van de situatie tussen Oekraïne en Rusland. Als het aan de oostgrens van Europa verder uit de hand loopt zou Nederland als NAVO-land meegezogen kunnen worden in een oorlog. Overigens zegt 10 procent van de ondervraagde Twentenaren ook echt te denken dat het zover komt.

NCTV informeert burgemeesters

Als voorzitter van de Veiligheidsregio Twente zit de Enschedese burgemeester geregeld aan tafel van het zogeheten Veiligheidsberaad. Dat is een bijeenkomst met de voorzitters van alle 25 veiligheidsregio's van Nederland. In de vergadering van 28 juni heeft de Nederlands Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gesproken over de veiligheidssituatie in het land. 'Breed als het gaat om crises en ook specifiek voor hybride en militaire dreiging', schrijft Marco Zannoni, directeur crisisbeheersing bij de NCTV, op zijn LinkedIn-pagina. 'Het gesprek hierover gaat de komende tijd door.' Kortgezegd: de regioburgemeesters krijgen 'les' in het vergroten van weerbaarheid bij burgers.

Roelof Bleker ziet het in de lijn met legerbazen Onno Eichelsheim en Rob Bauer, die ministeries en bedrijven voorbereiden op een oorlog. Al moet er volgens de burgemeester niet direct aan bommen en raketten worden gedacht. "We zien dat het steeds meer om hybride oorlogsvoering gaat", aldus Bleker. Hij doelt op gerichte digitale aanvallen die het internet of de elektriciteitsvoorziening ineens kunnen platleggen. Dan kom je niet ver met alleen een pinpas in de portemonnee. "Scandinavische landen zijn daar qua voorbereiding veel verder in. Dat is voor ons een voorbeeld voor hoe we inwoners willen informeren."

In 1Twente Vandaag bespraken presentator Niels Veurink en verslaggever Wilco Louwes in 2022 de risico's en gevolgen bij een black-out.