Gemeente Enschede wil uitgeprocedeerde D. nog deze week uit zijn gratis sloopwoning zetten: 'Hij heeft geen rooie cent'

De gemeente Enschede lijkt zich in een hachelijke positie te hebben gemanoeuvreerd in deze zaak, die als zo vaak een lange voorgeschiedenis heeft. Die begon jaren geleden al in het voormalige Tubantiapand aan de Getfertsingel, waar destijds zo'n tien asielzoekers zonder verblijfsstatus werden opgevangen in een zogeheten bed-, bad- en broodregeling (BBB-regeling). Met de komst van landelijke voorzieningen voor uitgeprocedeerden zou deze taak sinds augustus vorig jaar niet meer bij gemeenten berusten. Door uitstel van besluitvorming na de val van het kabinet wilde het college de twee laatste uitgeprocedeerde asielzoekers in Enschede niet op straat te zetten. Er is toen gekozen voor een tijdelijke oplossing.

Sloopwoning

In het najaar sloot het college een huurcontract af met woningcorporatie Domijn voor een woning in sloopwijk Het Diekman. Via een mondelinge overeenkomst is deze in bruikleen gegeven aan de laatste twee uitgeprocedeerde asielzoekers die in deze stad in beeld zijn. Ze hoeven geen huur te betalen, noch de rekening voor water, gas en elektra.

Aanvankelijk zou deze situatie slechts enkele maanden duren. De gemeente heeft de geldkraan voor de BBB-regeling immers dichtgedraaid en vanaf 1 januari 2024 is begeleiding van de twee mannen overgenomen door de lokale Stichting Dick Turk.

Omdat de nieuwe stichting geen geld heeft voor het huren van een woning, heeft de gemeente het huurcontract in overleg met Domijn meerdere malen verlengd binnen de kaders van de Leegstandswet. Dit houdt in dat de gemeente als huurder verplicht is om de woning op een bepaalde datum, in dit geval 10 augustus, op te leveren. Domijn wil ook aan de Johannes Verhulststraat, Bernhard Zweersstraat en de Mr. Henri Viottastraat huizen slopen om nieuwbouw te realiseren.

D. wilde niet weg

Met ingang van juni heeft het college via corporatie Ons Huis een vervangende woning gehuurd in de wijk 't Getfert. Een van de uitgeprocedeerde asielzoekers is toen ook verhuisd, maar in de rechtbank in Almelo bepleit de gemeente deze dinsdag dat D. weigerde om zijn huisgenoot achterna te gaan, ondanks dat hem in samenwerking met Stichting Dick Turk hulp en begeleiding is aangeboden bij het verhuizen. Aan een formele aanzegging om de woning medio juli te verlaten is volgens de gemeente geen gehoor gegeven.

Bebloede begeleider

Op 16 juli, als de deadline is verstreken, gaat het mis. Twee begeleiders van Stichting Dick Turk brengen een bezoek aan D. om hem te bewegen de woning 'vrijwillig' te verruilen om juridische stappen te voorkomen. Wat niet wordt betwist is dat één van de begeleiders niet veel later bloedend de woning is ontvlucht. Volgens verklaringen van de stichting en de gemeente is de begeleider mishandeld door D., die 'agressief gedrag' vertoonde. Er zou aangifte worden gedaan.

Advocaat mr. Peeters, die namens D. het woord voert in het kort geding, spreekt van wederzijdse handtastelijkheden. Het zou al langer niet boteren tussen D. en de betreffende begeleider. Volgens Peeters had zijn cliënt geen toestemming gegeven om de woning te betreden en is er sprake van huisvredebreuk, dus een geval van 'eigen schuld' in plaats van mishandeling. En over de verwondingen van de begeleider: "Mijn cliënt draagt een ring. Die kon hij niet snel even afdoen."

Geen begeleiding, geen woning

Hoe dan ook: naar aanleiding van de schermutseling aan de Bernhard Zweersstraat besluit Stichting Dick Turk de begeleiding van D. stop te zetten. Daarmee is er volgens de gemeente ook geen grondslag meer om een woning ter beschikking te stellen. Het aanbod van de huurwoning in 't Getfert is dus ingetrokken. Omdat D. vervolgens de woning op Het Diekman niet heeft verlaten, wil de gemeente met het kort geding bewerkstelligen dat dat uiterlijk 10 augustus alsnog is gebeurd.

Advocaat Peeters is van mening dat zijn cliënt onrecht wordt aangedaan. Hij schetst de situatie van D. die lange tijd geleden geen verblijfsvergunning kreeg in Nederland. Met zijn Nederlandse ex-partner heeft hij inmiddels twee kinderen, die beide uit huis zijn geplaatst. Dat laatste feit zou hem recht geven op een verblijfsvergunning, maar omdat zijn geboorteland Ivoorkust hem geen paspoort kan of wil sturen, is ook dat geen optie.

"Mijn cliënt is een schemergeval", aldus Peeters. "Hij heeft alles gedaan om zijn papieren aan te leveren, juist omdat het in zijn eigen belang is. Nu mag hij niet werken en geen woning huren. Hij heeft geen rooie cent en is dakloos als zijn woning wordt ingetrokken."

Een gevulde koelkast

Bovendien vindt advocaat Peeters dat een eenmaal gedane belofte niet ingetrokken kan worden. Nergens staat dat de begeleiding van D. een voorwaarde is voor het in bruikleen hebben van een woning. De verhuizing naar 't Getfert zou volgens hem dus alsnog moeten plaatshebben.

Maar dat is volgens de gemeente Enschede per definitie onmogelijk. De voormalige huisgenoot van D. is al verhuisd en krijgt op zijn nieuwe adres wel begeleiding van de Stichting Dick Turk. Dat houdt onder meer in het ontvangen van leefgeld en 'een gevulde koelkast'. Als D. - die deze hulp niet meer van de stichting ontvangt - daar als medebewoner wordt geplaatst zou dat leiden tot ongewenste situaties.

Domijn dreigt met juridische stappen

Tegen het stopzetten van de begeleiding en het leefgeld door Stichting Dick Turk is door D. inmiddels ook een procedure aangespannen. Die heeft op een later moment plaats. Nog deze week doet de rechter een mondelinge uitspraak in het kort geding dat door de gemeente is aangespannen om D. de woning aan de Bernhard Zweersstraat uit te krijgen. Hoewel de betreffende woning inmiddels door D. is leeggehaald, zou hij daar volgens zijn advocaat nog altijd verblijven.

Spil in de zaak zal zijn of de gemeente op juiste wijze de gebruikersovereenkomst voor de woning heeft opgezegd. De woning is immers in een mondelinge overeenkomst in bruikleen gegeven en ook de eerste aanzegging om de woning te verlaten staat niet op papier.

Ondertussen heeft de gemeente als huurder wel de plicht om zich te houden aan de afspraken met Domijn. En die zijn op grond van de Leegstandswet wel heel duidelijk vastgelegd. Als de woning aan de Bernhard Zweersstraat op zaterdag 10 augustus niet is opgeleverd, dreigt de woningcorporatie in ieder geval een juridische procedure te starten.