Vanaf nu mogen tientallen eigenaren hun appartement in centrum van Enschede niet zomaar verkopen

Het vestigen van voorkeursrecht is een vrij rigoureuze maatregel. Het betekent dat de eigenaar van het betreffende perceel of pand zijn eigen bezit niet zomaar aan een marktpartij kan verkopen en daardoor mogelijk niet het onderste uit de kan haalt. De gemeente vergaart met het voorkeursrecht namelijk het recht van eerste koop. En als de gemeente van die mogelijkheid gebruik maakt moet het bod 'marktconform' zijn.

Gemeente wil vinger in de pap

In Enschede is er sinds enige tijd weer sprake van 'actief' grondbeleid. Dat houdt in dat de gemeente zelf gronden of panden aankoopt wanneer zij dat nodig acht voor woningbouw. Het is een uit de hand gelopen vorm van dit grondbeleid waardoor veel gemeenten in de problemen kwamen toen de woningbouw na de Kredietcrisis van 2008 instortte en zij met dure gronden bleven zitten. Veel gemeenten zoals Enschede hielden zich daarna op de vlakte.

Nu er weer veel gebouwd moet worden, houdt het Enschedese gemeentebestuur op bepaalde plekken in de stad liever zelf in de hand hoeveel (en wat) er gebouwd mag worden. Dan helpt het mee als de gronden in eigen bezit zijn. Op deze wijze legde het college de afgelopen periode al het voorkeursrecht op het ING-pand aan de Boulevard 1945, het ABN-gebouw aan het Stationsplein en meerdere percelen rondom het Wethouder Horstmanpark.

Grootschalige nieuwbouw

Een voorkeursrecht op zoveel percelen tegelijkertijd is recent nog niet vertoond in Enschede. De percelen zijn nu in handen van 61 eigenaren. Het doel is om deze gronden aan te kopen voor grootschalige nieuwbouw. Omdat de 'Driehoek Noord' in het stationsgebied ligt, ook wel het project Centrumkwadraat genoemd, zijn de percelen en panden in het gebied van grote strategische waarde. Daarom werd eerder ook al bekendgemaakt dat de gemeente het pand van Mediant zal kopen.

Het is algemeen bekend dat de gemeente het gebied wil opwaarderen. De meeste panden, zoals de flatjes tegenover het Stadskantoor, stralen niet de kwaliteit uit die het college voor ogen heeft in het Stationsgebied. Ook ligt er in het midden van het gebied een groot parkeerterrein.

"Deze locatie biedt een geweldige kans voor woningbouw en om extra maatschappelijke en commerciële voorzieningen te maken", zegt wethouder Jeroen Diepemaat. Het zou zijn laatste klusje in Enschede kunnen zijn, voordat hij burgemeester in Losser wordt. "Ik ben ervan overtuigd dat dit gebied van grote waarde is voor de toekomst van Enschede."

Speculatie tegengaan

Door het recht van eerste koop te vestigen op de percelen moet speculatie worden voorkomen. Marktpartijen zouden op basis van de bouwplannen van de gemeente in een vroeg stadium al gronden of panden kunnen aankopen. Dat drijft niet alleen de vraagprijs op, maar zorgt er ook voor dat de gemeente niet meer de touwtjes in handen heeft voor wat betreft de gewenste ontwikkeling.

Het voorkeursrecht gaat per direct in, maar moet binnen drie maanden door de gemeenteraad worden bekrachtigd om daadwerkelijk stand te houden. Vervolgens blijft het eerste recht van koop drie jaar van kracht. Binnen deze periode moet de gemeente een concreter plan vaststellen voor wat zij met het gebied voor ogen heeft.

Binnen drie maand bekrachtigen

Zodra het voorkeursrecht officieel is, heeft de gemeenteraad overigens geen zeggenschap meer over eventuele aankopen in het gebied. Alle gebieden binnen het project Centrumkwadraat, waaronder dus de Driekhoek Noord, vallen binnen de zogeheten strategische investeringsagenda van Enschede. Voor grondaankopen voor projecten die binnen deze agenda vallen, zoals ook de Kop Boulevard, hoeft het college geen toestemming te vragen. Die autonomie heeft de gemeenteraad al uit handen gegeven.