Eerste jukebox-carillon ter wereld staat in Enschede: ‘Een droom die uitkomt’

Precies zestig jaar geleden kreeg de Universiteit Twente het carillon cadeau. De gemeenten uit regio Twente-Oost-Gelderland schonken het instrument in 1964. Het is een kunstwerk, ontworpen door de beroemde architect Gerrit Rietveld. “Sinds kort behoort de campusbeiaard ook tot gemeentelijk monument”, legt stadsbeiaardier van Oldenzaal Hylke Banning uit.

Stiekeme onthulling

Om het 60-jarig bestaan van het klokkenspel te vieren, nodigt de Campus Beiaard Kring – waar Schopman en Banning lid van zijn – alle gemeenten uit de regio uit. Elf burgemeesters staan vrijdagmiddag in het Carillonveld op de UT-campus. “Hun voorgangers hebben de beiaard cadeau gegeven, maar dit zijn inmiddels allemaal nieuwe burgemeesters. We willen ze daaraan herinneren en hen vooral ook bedanken”, aldus Esther Schopman, stadsbeiaardier van Enschede.

Wat de burgemeesters niet weten, is dat Schopman en Banning een geheime missie hebben. Sinds januari werken zij heimelijk aan een nieuw idee, namelijk: het maken van een jukebox in het carillon. “Het idee lag al een paar jaar op tafel, maar de uitvoering had iets vertraging. De oude automaat van het klokkenspel ging helaas stuk”, aldus Schopman, bedenker van het ingenieuze plan.

Eerste ter wereld

Samen met leerling Johan Verzijden ontwikkelden Schopman en Banning en systeem waarbij bezoekers met een QR-code nummers kunnen kiezen die vervolgens door het carillon worden afgespeeld. Een kleine ‘Raspberry Pi’-computer leest de informatie van de website en stuurt deze naar de speelautomaat. “Nog nooit heeft iemand eerder dit idee gehad, dat is bizar”, meent de stadsbeiaardier van Enschede. “Dat de speelautomaat nu als jukebox kan werken, is voor mij echt een droom die uitkomt. En dan is het ook nog eens de eerste en enige op de hele wereld.”

Lijst met jukebox-nummers

Op dit moment staan er zo’n vijftien nummers op de website, waaronder liedjes die zijn ingestuurd door uitgenodigde burgemeesters. Zo koos Roelof Bleker, burgemeester van Enschede, voor het nummer ‘Oerend Hard’ van Normaal. Sander Schelberg uit Hengelo koos voor het nummer ‘Hengelo-o-o’ van Jeffrey Spalburg en John Joosten, burgemeester van Dinkelland, stuurde de carnavalskraker ‘De Jeskes Oet’ in. “Het is geweldig om in plaats van de klassieke carillonnummers opeens hele herkenbare en bekende nummers uit de klokken te horen”, aldus Joosten.

Zo klinkt bijvoorbeeld 'Hengelo-o-o' op het carillon:

De lijst met beschikbare muziek zal in de toekomst verder worden uitgebreid, maar Banning benadrukt dat niet ieder nummer geschikt is voor de beiaard. “Wat je met de hand kunt spelen, lukt niet altijd met de automaat, vooral als er veel herhaalde noten in een nummer zitten.”

Oase van rust

Dat de campusbeiaard nu automatisch melodieën kan laten klinken, betekent niet dat er niet meer met de hand op wordt gespeeld. Voor de spelers van het carillon is het instrument meer dan alleen een muziekinstrument. Johan Verzijden, leerling van Schopman en Banning, beschrijft het klokkenspel op de campus als een vorm van anonimiteit. “Niemand ziet je spelen, maar iedereen hoort je. Het voelt als een soort boomhut in een toren. Voor mij is het een oase van rust.” Ook Banning geniet van de serene sfeer op de campus: “In de stad hoor je altijd ruis van mensen en cafés, maar hier op de campus word je helemaal zen van de klanken.”

Nieuwe dromen

Die klanken gaan gelukkig nog veel gehoord worden. Niet alleen door de nieuwe jukebox-functie, maar ook door de nieuwe dromen die Esther Schopman alweer heeft. “Eén van mijn dromen is om een mobiel carillon te ontwikkelen, zodat we op verschillende locaties kunnen optreden. Daarnaast werk ik aan een plan voor het 700-jarig bestaan van Enschede, waarbij ik liedjes wil maken in alle talen van de 150 nationaliteiten die onze stad rijk is.”