Bouw asielzoekerscentrum in Enschede nadert laatste fase, maar zorgen bij omwonenden blijven

Het klinkt misschien vreemd: je dient een bezwaar in tegen de omgevingsvergunning die de bouw van een asielzoekerscentrum mogelijk maakt, maar de hoorzitting daarover heeft pas in december plaats bij de gemeentelijke bezwarencommissie. Op dat moment wordt het terrein al bewoond door 550 asielzoekers.

Bouwen tijdens bezwarenprocedure

Toch is het een 'normale' gang van zaken. Het verlenen van een vergunning - een bevoegdheid van het college van B&W - is immers al gebeurd op 28 juni. Dat geeft initiatiefnemers het recht om van start te gaan met de bouw.

In de zes weken na het verlenen van de vergunning hebben vijf belanghebbenden bezwaar aangetekend. Er is extra tijd gegeven om aanvullende stukken in de te leveren, dus zo kan het zijn dat pas op 20 september de bezwarentermijn is verstreken. Op de agenda van de bezwarencommissie is pas plek aan het einde van het jaar.

Ondertussen wordt er dus wel gebouwd. De tijdelijke woonunits staan al op hun plek. Normaal gesproken is dat niet verstandig, want als de vergunning alsnog wordt vernietigd moet de situatie worden hersteld. Aan de andere kant: wachten tot de vergunning onherroepelijk is kan minstens een jaar duren als bezwaarmaker bereid zijn om tot de Raad van State door te procederen. Het risico ligt bij de initiatiefnemers.

Alleen bouwtechnische belemmeringen

Door tijdens de bezwarenprocedure te beginnen met de bouw van het asielzoekerscentrum laat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in ieder geval zien dat het op geen enkele wijze twijfelt of de vergunning de juridische proef zal doorstaan.

Het moet ook gek lopen wil dat niet het geval zijn. De gemeenteraad heeft namelijk al toestemming gegeven voor de opvang van asielzoekers op het perceel aan de Parkweg, in afwijking van het bestemmingsplan. In zo'n geval maken bij de vergunningprocedure in principe alleen nog bezwaren tegen bouwtechnische aspecten een kans. Denk aan brandveiligheid of de regels van het Bouwbesluit.

Nog veel te doen

Bewoners van de direct aangelegen wijken kregen eind september een rondleiding op het azc-terrein, onder begeleiding van de locatiemanager van het COA en projectmedewerkers van de gemeente Enschede. Duidelijk is dat er op dat moment nog veel moet gebeuren; de woonunits zijn geplaatst, maar moeten nog wel worden ingericht en gestoffeerd.

Ook de buitenruimte wacht nog op een inrichting, onder meer met een speeltuintje voor kinderen. In het hoofdgebouw, waar de kantoren en gemeenschappelijke ruimten zijn, lopen de werkzaamheden volgens de gemeente voorspoedig. Informatiebalies zijn geplaatst, spreekkamers zijn ingericht en keukenblokjes zijn geïnstalleerd.

Zorgen om asbest

Bij een vaste groep omwonenden, die al sinds de allereerste informatieavond geen bijeenkomst over het azc laten schieten, zijn de zorgen nog onverminderd groot. Die zorgen gaan over de veiligheid in de wijk, maar ook over de wijze waarop er volgens hen is omgegaan met asbest.

Bekend is dat de bodem onder het nieuwe azc zwaar vervuild is met olie en asbest. Een bodemrapport uit 2018 spreekt voor zich. Er is op meerdere plekken in de grond sprake van een relatief hoge concentratie crocidoliet, ook wel blauwe abest genoemd. Deze niet-hechtgebonden vezels worden gezien als de gevaarlijkste vorm van asbest.

Door (een deel van) het terrein op te hogen met een extra zandlaag van één meter wordt er voldaan aan regels voor sanering. De vervuilde grond hoeft door deze afdeklaag niet te worden afgevoerd. Wel is in de vergunning opgenomen dat er tijdens en na de werkzaamheden niet in de grond wordt geroerd. Dat zou immers het asbest aan de oppervlakte kunnen brengen.

Bij omwonenden zijn er desondanks zorgen over de asbestverwerking op het terrein. 1Twente heeft deze zorgen vanuit verschillende bronnen ontvangen. Henk Drosten, bewoner van Twekkelerveld, maakte tal van foto's tijdens de sloop- en bouwwerkzaamheden. Daarop zijn bergen met puinzand te zien, maar ook golfplaten die door werknemers op het terrein onbeschermd zijn verwijderd en opgestapeld.

'Alles ging volgens de regels'

Omwonenden vrezen op basis van de foto's en wat ze zelf hebben geconstateerd, dat er toch zand is afgegraven en dat er niet aan de voorwaarden voor asbestverwerking is gehouden. De Omgevingsdienst Twente (ODT) is toezichthouder en spreekt dat tegen. In een reactie laat de ODT weten dat zij bekend is met zorgen over verwijdering van asbest op het azc-terrein. Er zijn meerdere meldingen ontvangen.

Volgens de ODT is alles volgens de regels gegaan. "De betreffende golfplaten waren geen asbesthoudende golfplaten", aldus een woordvoerder. "Wij begrijpen dat het voor omstanders niet altijd begrijpelijk is hoe materialen, die op asbesthoudende materialen lijken, verwijderd worden."

Bezoek van Arbeidsinspectie

Met betrekking tot de 'zandberg' op de achterzijde van het terrein zegt de ODT dat het gaat om een depot met extern aangeleverd puingranulaat. De rode container was gevuld met veegzand van de saneringslocatie. "Op afstand is het verschil tussen grond en puingranulaat voor omstanders niet (altijd) duidelijk zichtbaar. Het veegzand in de container is afkomstig van opschoning van het terrein en hiervoor is niet gegraven."

Ook de Arbeidsinspectie is in juni op het bouwterrein geweest. Hoewel dit bezoek bij de Omgevingsdienst Twente niet bekend is, wordt dit wel bevestigd door een woordvoerder van de Arbeidsinspectie. "Voor zover ik kan nagaan zijn er geen overtredingen geconstateerd", aldus de woordvoerder. "Ik kan verder niet ingaan op de inhoud van het onderzoek en het inspectie-onderwerp."

'Er is wél gegraven'

Of deze antwoorden de omwonenden zullen geruststellen is nog maar de vraag. Tijdens de rondleiding over het azc-terrein eind vorige maand blijkt dat er buizen en leidingen steken uit een gat in de grond, vlak naast het verzamelgebouw. Ook deze situatie is op beeld vastgelegd. "Er is dus wél gegraven", zegt Henk Drosten.

Hij heeft de situatie ter plekke aan de orde gesteld bij de vertegenwoordiger van het COA. "Maar ik kreeg te horen dat het mij niets aangaat", aldus Drosten. Hij voelt zich niet serieus genomen. "Maar ze kunnen in ieder geval nooit zeggen dat ik mijn zorgen niet heb geuit."