Enschede kan zonder gevolgen uit Regionale Energiestrategie stappen: 'Dit is bezigheidstherapie'
Toen er nog over windturbines en zonneparken werd gesproken, had de Regionale Energiestrategie Twente nog de schijn van een bestuurdersplatform met een bindende status. Maar nu er vrijblijvend wordt gesproken over duurzame ontwikkelingen op de middellange termijn, vraagt een deel van de Enschedese politiek zich af: waarom zitten we er eigenlijk nog?
De Regionale Energiestrategie Twente is een papieren tijger. Een bundeling van afspraken en beloften die niemand hoeft na te komen. Dat was het al sinds de oprichting in 2020, maar nu de provincie Overijssel volledig haar eigen koers heeft gekozen op gebied van windenergie wordt de leegte van het Twentse energieoverleg pijnlijk duidelijk.
Provinciale taak
Vooropgesteld: het beoordelen van windprojecten met een vermogen van meer dan 5 Megawatt (en dat is met de moderne turbines al bij één of twee stuks) is wettelijk gezien een verantwoordelijkheid van de provincie. Formeel speelt de gemeente dus geen rol in de vergunningverlening. Ook rond de invulling van het landelijk gebied heeft 'Zwolle' iets te zeggen. Dat Provinciale Staten onlangs de knoop hebben doorgehakt over het te voeren wind- en zonbeleid, is dan ook niet verrassend.
RES Twente.. wie zijn dat?
In 2020 zijn landelijke Regionale Energiestrategieën opgericht met als doel om op regionaal niveau tot plannen voor de energietransitie te komen. In de RES Twente zijn behalve de veertien Twentse gemeenten ook de provincie Overijssel en het waterschap Vechtstromen vertegenwoordigd. Verder zitten ook netbeheerders Enxis en Coteq aan tafel.
Wat een aantal Twentse gemeenten wel verraste, is dat er uiteindelijk van bovenaf druk is uitgeoefend bij de totstandkoming van afspraken rond windturbines. Kortgezegd heeft de provincie al dan niet in 'goed overleg' vastgesteld hoeveel windenergie er per gemeente maximaal wordt toegestaan. En de gemeenten? Die hebben de voorkeurslocaties voor turbines mogen aanwijzen.
Verrast door regierol
Daarnaast is door het provinciebestuur ook vastgelegd dat zonneparken op landbouwgrond niet meer worden toegestaan. Sommige gemeenten zijn van deze ontwikkelingen niet gediend. Zij hadden gedacht dat de ideeën en voorwaarden die zij binnen de Regionale Energiestrategie rond wind- en zonne-energie hadden ingebracht, opgevolgd zouden worden.
Zoals Enschede, dat via een raadsbesluit onder voorwaarde van landelijke afstandsnormen twee à drie windturbines ten zuiden van Usselo voorstelde, maar nu maximaal vier turbines op een 'willekeurige' locatie binnen de gemeentegrenzen kan verwachten. Mochten hiervoor plannen worden ingediend, dan overweegt de wethouder juridische stappen, zei hij onlangs nog bij 1Twente Vandaag.
In gesprek blijven
Maar zoals gezegd zijn 'afspraken' binnen de Regionale Energiestrategie niet bindend. Sterker: door de regie van de provincie Overijssel op gebied van wind en zon, zijn die twee paragrafen nu volledig uit de RES gesloopt. Waar gaat het Twentese energieoverleg dan nog wel over? De capaciteit op het elektriciteitsnet, de warmtevisie (het van het aardgas halen van woningen) en andere zaken voor de langere termijn zoals biogas, geothermie en (kleinschalige) kernenergie.
Volgens wethouder Van den Berg kan de Regionale Energiestrategie dus worden gezien als 'slap aftreksel' van hoe het ooit leek te zijn. Eruit stappen kan zonder gevolgen. "Je kan nu van tafel lopen, maar helpt het daar dan mee? Ik denk van niet. Ik wil in gesprek blijven", zegt hij. "Maar het bord met eten is weg en de jus blijft over. Zo is het een beetje."
Veel kritische geluiden
Van den Berg ziet een meerwaarde in een coalition of the willing op gebied van de energiethema's die vanaf 2030 een rol spelen. Tot concrete bindende afspraken zal het niet leiden, maar wellicht dat de overblijfselen van de RES Twente - dat wil zeggen de gemeenten en organisaties die nog in gesprek willen blijven - elkaar kunnen versterken.
Het CDA, dat altijd kritisch was over deelname aan de RES, vindt het op zich prima dat de wethouder in gesprek blijft zolang concrete initiatieven maar eerst langs de raad gaan. Andere partijen zijn stelliger. "Dit is een vorm van bezigheidstherapie", aldus Jan de Lange van de VVD. "Het is een grote organisatie en kost veel geld", zegt Henri de Roode (ChristenUnie). "Een vaag document zonder afspraken. Wat is het dan waard?", stelt Piet van Ek.
'Not amused'
Van PVV en Forum voor Democratie was bekend dat zijn nooit iets in deelname aan de RES hebben gezien. En nu loopt zelfs GroenLinks er niet warm voor. "Wat is de meerwaarde zonder concrete afspraken?", vraagt Robin Wessels, die in de commissievergadering van maandagavond fel van leer trok tegen collega-raadsleden en het college die volgens hem duurzame ontwikkelingen tegenhouden.
"Er is een crisis en de gevolgen zijn dagelijks zichtbaar", aldus Wessels. "We zijn dus not amused dat het college het lef heeft om te willen procederen (tegen windturbines, red.)."
Het college gaat aan de slag met een document waarin het verdere deelname aan de RES Twente toch wil verdedigen. Over de energietransitie in het algemeen gaat het op 18 november in het stadhuis tijdens het 'duurzaamheidsdebat'.
Gerelateerd
