Enschedeër voor de tweede keer kandidaat-partijvoorzitter van D66: ‘Voor mij wordt dit a hell of a job’

Sundaram (42) was acht jaar gemeenteraadslid voor zijn partij en Enschede en deed in 2021 ook al een gooi naar het partijvoorzitterschap. Er waren er in Den Haag die hem geen schijn van kans gaven, maar hij verloor maar nipt van Victor Everhardt, destijds wethouder in Amsterdam. De Enschedeër maakt zich al jaren druk om machtspolitiek denken en handelen binnen een partij (Democraten ’66) die bij uitstek democratisch zou moeten zijn.

Een kerstboom van ballotagecommissies

Het gesprek met Sundaram begint al meteen goed. Hij windt er geen doekjes om: wie kandidaatpartijvoorzitter bij D66 wil worden, moet door een hoop hoepeltjes springen. “Er wordt een hele kerstboom van ballotagecommissies opgetuigd die een bepaalde lijn in de partij willen borgen. Daar vind ik wel wat van.”

Een ‘bepaalde lijn’. Niet de zijne. En, andersom, hij is niet de gedroomde kandidaat voor diegenen binnen zijn partij die die lijn willen ‘borgen’. Hij past niet in het profiel. Sundaram’s toon is bij tijd en wijle dan ook bijna cynisch; het botert niet tussen hem en D66. Of, beter geformuleerd, tussen hem en een ‘select groepje’ partijprominenten. Die maken, zo stelt de kandidaatpartijvoorzitter, de dienst uit.

Is dat een machtsblok geworden? “Absoluut.” En dat steekt hem, want zo heeft Hans van Mierlo, oprichter van de partij, het niet bedacht. De Enschedeër is, naar eigen zeggen, bepaald niet de enige die er zo over denkt binnen zijn partij. “Er is mij zo vaak gevraagd in de afgelopen drie jaar: Janarthanan, doe het alsjeblieft opnieuw, want dit kan zo niet verder.”

Inperking van de invloed van leden

Voorbeeld van hoe het niet moet - en mag, als je het aan Sundaram vraagt -, is een voorstel van het huidige bestuur om de invloed van leden op de kandidatenlijst voor Tweede Kamerverkiezingen drastisch in te perken. Die lijst wordt in Den Haag samengesteld, de leden kunnen daar dan in een partijcongres wat van vinden. En die lijst dus op z’n kop zetten.

Sundaram: “Dat leden bepalen, vond de Haagse top irritant.” Nu ligt er een voorstel voor waarin het advies van de top voor vijftig procent telt en dat van de leden ook. “Dat staat haaks op de sociaal-liberale partijdemocratie waar ik in geloof.”

Voor de duidelijkheid: D66 is een vereniging, waarin de leden de koers bepalen. Ten minste, dat is het idee. Maar er zijn, in twaalf jaar ‘professionalisering’ binnen de club, procedures gekomen ‘waardoor een selecte groep mensen alles kunnen bepalen, als ze dat willen’. “Er heerst angst voor de willekeur van de leden.”

Tegenkandidaat alvast naar voren geschoven

Hij noemt nog een voorbeeld. Drie dagen voordat de kandidaatstelling voor een nieuwe partijvoorzitter openging, werd partijbons Alexandra Van Huffelen al naar voren geschoven. “Iemand had bedacht dat er, voordat de kandidaatstelling openging, maar een artikel moest verschijnen dat Van Huffelen de enige kandidaat zal zijn. Daarmee trapte ze de campagne al af voordat anderen klaar waren om zich te kandideren.”

Volgens Sundaram waren er, naast hemzelf, nog zes partijleden die kandidaatstelling overwogen. “Die hebben zich daarna allemaal teruggetrokken. Omdat het heel imponerend is als iemand in de krant laat zetten dat hij de enige kandidaat is.” Hij trok zich niet terug. “Ik trek me niet zoveel aan van machtsblokken of van macht.” Evengoed moet hij het dus - opnieuw - opnemen tegen een ‘partij-bobo’.

De PVV de maat genomen over partijdemocratie

Het klinkt heftig, wat Sundaram vertelt. “Het klinkt des te heftiger als je bedenkt dat we amper een week geleden de PVV de maat hebben genomen met partijdemocratie en verenigingen.” Sundaram doelt op een motie waarin partijgenoot en Kamerlid Joost Sneller pleitte voor wettelijke eisen aan minimale democratische principes voor de interne partijorganisatie. De PVV heeft formeel geen leden en dus geen lichaam dat mede kan bepalen wat het partijbeleid moet zijn.

Geen politieke bestuurder op de voorzittersstoel

Samengevat: Van Huffelen is een ‘stevige politieke bestuurder’, maar die moet je nou net niet op zo’n partijvoorzittersstoel zetten, vindt Sundaram. “Dan gaat het, bewezen, fout.” Ook Everhardt, de huidige partijvoorzitter van wie hij in 2021 nipt verloor, zou volgens Sundaram 'een enorm goede politieke bestuurder zijn, maar hij had nooit voorzitter van de vereniging moeten worden’.

Een ‘disconnect’ met land en leden

De Enschedeër wijdt het afkalvend vertrouwen van de kiezer in zijn partij - D66 dook van 24 naar 9 zetels bij de laatste verkiezingen - aan precies dat machtsmechanisme binnen zijn club. Hij heeft het over een ‘disconnect’ tussen de Haagse partijtop en de rest van de maatschappij. Inclusief de leden.

“Er zijn boeren bij ons lid, ondernemers, vluchtelingen. Die vinden er ook wat van, maar de vraag is: worden die meningen gehoord en wordt daar iets mee gedaan, bepalen die mede wat de toon en wat de koers is? En weten we het daarmee ook raak te hebben in de maatschappij?” Het zijn een retorische vragen. Toch komt er een antwoord. “Nou, we hebben gezien hoe mis we het hadden.”

De (digitale) stemming op de nieuwe D66-voorzitter sluit op 12 november. Hij - of zij - houdt dan een maidenspeech op het partijcongres, dat plaatsvindt op 23 november. Sundaram heeft de zijne al zo’n beetje geschreven. Hij lacht. “Ik kreeg een aanbod vanuit de partijtop dat er assistentie verleend kon worden om mijn speech te schrijven.” Hij had het nog niet gemeld, maar het komt erop neer dat hij dat aanbod vandaag vriendelijk maar beslist heeft afgewezen.