Defensie blijft kijken naar Twente voor uitbreiding: wat zijn de opties?

Defensie is naarstig op zoek naar uitbreidingsmogelijkheden in heel Nederland. Dat heeft alles te maken met de geopolitieke ontwikkelingen van de afgelopen paar jaar. De kans dat Europa betrokken raakt bij een gewapend conflict is toegenomen, het kabinet heeft fors meer geld beschikbaar gesteld om de krijgsmacht te versterken en daar is plek voor nodig.

Vliegveld Twente nadrukkelijk in beeld

Vliegveld Twenthe is daarbij nadrukkelijk in beeld. Defensie kijkt naar verschillende mogelijkheden voor uitbreiding van haar activiteiten op de voormalige luchtmachtbasis tussen Enschede en Hengelo. Voor wat betreft het Twentse vliegveld gaat dat om ruimte voor F35 straaljagers, vrachtdrones en een ‘dirtstrip’ voor tactisch luchttransport.

Drie opties (maar uitbreiding van het aantal locaties lijkt het meest waarschijnlijk)

Als het om uitbreiding van vliegbewegingen met de F35 gaat, verkent het ministerie drie opties: alles geconcentreerd op de bestaande vliegbases Leeuwarden en Volkel, één extra locatie of twee extra locaties. Vliegveld Twenthe zou dat ‘extra’ kunnen bieden. Andere mogelijkheden die nu nog in het onderzoeksrijtje staan zijn Eindhoven, Gilze-Rijen (nu helicopters), Woensdrecht, De Peel, Lelystad Airport of Groningen Airport.

Het is speculeren, maar als je de opties afpelt dan kon Vliegveld Twenthe zomaar in aanmerking komen voor alle drie de gewenste uitbreidingen. Dat alle activiteiten met de F35 beperkt blijven tot de huidige twee luchtmachtbases lijkt onwaarschijnlijk. Spreiding ligt veel meer voor de hand; de overlast wordt verdeeld over het land (die F35’s zijn lawaaiig) en in het geval van een conflict spreidt je de risico’s. Twee vliegvelden schakel je makkelijker uit dan vier.

Noord-, zuid- en oost-Nederland

De burgervliegvelden (Eindhoven en Groningen) liggen in de buurt van de bestaande luchtmachtbases Volkel en Leeuwarden. Anders gezegd: in die omgeving vinden al relatief veel vliegbewegingen plaats, zowel civiel als militair. Dat levert overlast en milieubelasting op, en dus beperkingen op voor uitbreidingsmogelijkheden.

Als noord- en zuid-Nederland om die reden worden ontzien, zouden De Peel en Woensdrecht (eveneens aan voormalige luchtmachtbases) ook af kunnen vallen. Gilze-Rijen ligt ook in Brabant en dient nu als helikopterbasis voor Defensie.

Lelystad Airport is een ‘plug and play-vliegveld’. Het ligt bovendien in een minder dichtbevolkt gebied, maar ook bijna vijf meter onder NAP. Met een gerichte aanval op de ringdijk om de polder is het alleen nog te gebruiken door watervliegtuigen.

Toegegeven: het is een lekenverkenning en er spelen tal van andere factoren en afwegingen mee in de keuze die het kabinet moet gaan maken. Denk aan milieubeperkingen, geluidszones en de vraag hoeveel mensen overlast gaan ervaren van vliegbewegingen boven hun hoofd. Maar de luchthaven in het oosten van het land kandidaat is voor militair gebruik, is niet zo verwonderlijk.

Defensie kijkt verder naar Vliegveld Twenthe als locatie voor vrachtdrones en de aanleg van een onverharde landings- en startbaan voor transportvliegtuigen. Het Enschedese stadsbestuur beziet de belangstelling van Defensie inmiddels met de nodige argwaan, maar heeft verder weinig in de melk te brokkelen. Ook al is de stad, met de Provincie, eigenaar van het luchthaventerrein.

100 bunkers voor zware explosieven

Weerselo blijft in beeld als mogelijke locatie voor een grote opslagplaats munitie. Defensie onderzoekt de mogelijkheden daarvoor op een 88 hectare groot terrein tussen de Wolfsbergweg en de Paalmaatsdijk, in de driehoek Weerselo-Rossum-Agelo. Daar is plaats voor zo’n 100 bunkers voor zware explosieven.

De eventuele komst van zo’n depot heeft consequenties voor twaalf boerenbedrijven en ongeveer vierhonderd huishoudens, volgens een klankbordgroep van bewoners. Een deel van hen zal in dat geval worden onteigend en moeten verhuizen. In een derde veiligheidszone krijgen bewoners te maken met beperkingen in het gebruik van erf en woning.

De gemeenteraad van Dinkelland heeft zich unaniem uitgesproken tegen de komst van een dergelijke opslagplek.

Bijltjesdag begin volgend jaar

Vliegveld Twenthe lijkt in elk geval geschikt voor vrachtdrones en zo’n ‘dirtstrip’. Maar daarmee is gebruik door F35’s allesbehalve uitgesloten. Begin 2025 moet Defensie de puzzel hebben gelegd voor wat betreft de rol van Vliegveld Twenthe en de lap grond ten noordoosten van Weerselo. Daarna hakt het kabinet een definitieve knoop door.

Gemeenten en andere lagere overheden hebben daar, als het puntje bij het paaltje komt, niets over te zeggen. Veel mogelijkheden voor andere belanghebbenden - inwoners en bedrijven - om de dan aangekondigde uitbreidingen voor Defensie tegen te houden, lijken er ook niet te zijn.

Meer informatie is te vinden op de website van Defensie.