Didem Koban laat kinderen dansen tussen de puinhopen van Antiochië: ‘Wij genezen samen’

De aardbeving had een kracht van 7.8 op de schaal van Richter, de hoofdschok vond plaats rond 14 uur op 8 februari 2023 en werd gevolgd door meer dan 300 naschokken, waarvan een met een kracht van 7.7. Ze kostten ruim 50.000 mensen het leven. 11.000 gebouwen werden verwoest, 1.200 in Antakya, een half miljoen mensen raakte dakloos. Daarmee was het de grootste en dodelijkste ramp in de geschiedenis van Turkije.

Geen overheidshulp

Antakya - of Antiochië - ligt er nog net zo bij als kort na die rampzalige dag, vertelt Koban in 1Twente Vandaag. Inwoners van de getroffen stad wonen in containers en andere provisorische onderkomens. Overheidshulp is er niet of nauwelijks. Koban gaat daar niet verder op in - ‘Dat is een ingewikkelde vraag’ - maar hint op politieke motieven achter dat gebrek aan hulp.

Die motieven moet je zoeken in een verbeten strijd van premier Erdogan tegen aanhangers van Fetullah Gülen. Moslimgeleerde en prediker Gülen was aanvankelijk een bondgenoot van Erdogan, maar werd dissident toen hij zich steeds kritischer uitsprak over de koers van diens regering. Een complex verhaal dat een scherpe kloof trekt in de Turkse samenleving en sinds de mislukte coupe in 2016 heeft geleid tot vervolging en een zuivering van allerlei overheidsinstanties en onderwijsinstellingen.

Dat geldt ook voor Koerden en andere tegenstanders van de regering van Erdogan. Wie te boek staat als lid of sympathisant van van de Gülen-beweging of Koerd hoeft niet te rekenen op hulp van de overheid. Ook als je slachtoffer bent van een natuurramp.

Dansen naar herstel

Voor Koban, die nog altijd in Antakya woont, is dans een weg naar herstel. Zij verloor familieleden, bekenden, de pianolerares die verbonden was aan haar dansschool. Net als al haar stadsgenoten. “Als ik niet schep en produceer, met die kinderen… dat zou vreselijk zijn.”

In een indrukwekkende korte video van Koban’s Dance&Art Academy dansen kinderen van acht tot achttien tussen de puinhopen van hun stad. Zij dansen hun verhaal: een jongen die klem zit in een nauwe ruimte tussen vier muren; een wanordelijke stapel stoelen, als door een onzichtbare hand weggesmeten; kinderen gewikkeld in een foliedeken.

“Wij genezen samen”, zegt Koban. De catastrofe was en is te groot. “Hun levens zijn compleet veranderd.” Dans is een manier om uiting te geven aan wat er is gebeurd. Veel is geïmproviseerd. “Ik zeg altijd tegen de kinderen: ‘Wees jezelf, laat het gaan’. Soms is dat zonder woorden, dan kijken we alleen maar naar elkaar.”

Koban vertelt over een meisje van zes uit het gezelschap, dat tijdens de première van de film en de dans voor de microfoon in huilen uitbarstte. “Dat kende ik niet van haar. Ze is altijd zo vrolijk, lijkt de puinhopen om haar heen niet te zien.” Voor Korban is dans de enige manier om te verwerken, de beste manier. Dat geldt ook voor haar pupillen.

De dansschool in Antakya heeft contacten met Theater Sonnevanck in Enschede. Koban wil de dans, de film en de kinderen naar Nederland brengen. Volgend jaar, ergens. “Om te laten zien dat er daar een leven is, voor die kinderen, voor iedereen. Om deuren te openen.”