Enschede scherpt beleid coffeeshops aan en beoordeelt bij risicovergunningen 'levensgedrag' van aanvrager
Wie wel eens met een slok te veel op is betrapt achter het stuur van een motorvoertuig, kan mogelijk fluiten naar een horecavergunning. De gemeente Enschede onderwerpt de aanvrager van een zogenaamde 'risicovergunning' vanaf 1 januari binnen het Bibob-onderzoek ook aan een beoordeling van 'levensgedrag'. En het is aan de burgemeester om te bepalen wat slecht levensgedrag precies is, al zijn er nu ook uitgangspunten opgesteld. Specifiek coffeeshophouders worden elke vijf jaar aan deze onderzoeken onderworpen.
Of je nu een nieuw café, een escortbureau, een zorgbureau of een hal met speelautomaten wil openen, of je bent van plan om een vechtsportgala te organiseren: het valt allemaal in de risico-categorie. Dat houdt in dat er vaker dan gebruikelijk sprake is van criminele activiteiten in en rondom dergelijke activiteiten. Aanvragers van zulke vergunningen en hun antecedenten worden daarom volgens de Wet Bibob financieel en strafrechtelijk doorgelicht.
Wat is 'slecht' gedrag?
Een Bibob-integriteitsonderzoek wordt uitgevoerd om te voorkomen dat de overheid al dan niet per ongeluk criminele activiteiten mogelijk maakt. Kortgezegd wordt er gekeken of de wijze waarop een aanvrager van een vergunning zich privé manifesteert, wel in lijn is met wat van een goede en deugdelijke exploitant verwacht mag worden.
Dat was altijd al zo, maar in Enschede ontbrak het nog aan een objectief toetsingskader voor het begrip 'slecht levensgedrag'. Nu heeft het college er eentje opgesteld. Specifiek bij vergunningen voor horecazaken, smart-, gift- en headshops, seksinrichtingen en vechtsportevenementen wordt de aanvrager aan zo'n toets onderworpen.
Veroordeling moet relevant zijn
Om het simpel te houden: iemand die is veroordeeld voor mensenhandel, zal geen toestemming krijgen om een seksinrichting te beginnen. Wie onder invloed van alcohol misdrijven heeft gepleegd, wordt waarschijnlijk niet geschikt geacht om een horecagelegenheid te bestieren waar alcohol wordt geschonken.
De 'relevantie' is van belang. Een veroordeling voor het negeren van een stopteken van de politie is op zichzelf geen reden om vergunningen te weigeren, stelt de gemeente in de beleidsregels. Maar dat verandert zodra de persoon in kwestie - laten we bij het voorbeeld van de kroegbaas blijven - structureel aanwijzingen van boa's en toezichthouders in de wind slaat, 'omdat het duidt op een patroon van het niet opvolgen van bevelen of aanwijzingen van het gezag.'
Ook zonder strafblad geen zekerheid
Tot zover klinkt het misschien nog logisch, maar zelfs wanneer er geen sprake is geweest van een veroordeling kan dat gevolgen hebben voor een vergunningaanvraag. Als een rechtszaak is geseponeerd - bijvoorbeeld als het OM niet tot vervolging overgaat - betekent dat volgens het college 'dus niet dat deze gedraging niet heeft plaatsgevonden'.
In principe worden gedragingen van langer dan vijf jaar niet meegenomen, tenzij er in de afgelopen vijf jaar wel strafbare feiten zijn gepleegd. Afgezien van zeer zware misdrijven (geweldpleging, drugs- en wapenhandel, moord en doodslag) wordt een enkele gedraging niet als bepalend gezien. Er moet sprake zijn van een patroon.
Vaker onderzoek bij coffeeshops
Uiteindelijk bepaalt in alle gevallen de burgemeester in hoeverre gedragingen in het verleden relevant zijn voor de vergunningaanvraag. Voor coffeeshopeigenaren geldt dat zij om de vijf jaar een nieuw Bibob-onderzoek inclusief beoordeling van levensgedrag tegemoet kunnen zien. Reden is volgens B&W dat coffeeshops zich nog meer dan andere branches bevinden in een 'criminogene positie'.
Tot nu waren alle vergunningen voor coffeeshops voor onbepaalde tijd geldig. Vanaf 1 januari moet er na vijf jaar een nieuwe gedoogbeschikking (inclusief integriteitstoets) worden aangevraagd. Als de betreffende eigenaar zich volgens de burgemeester heeft misdragen, loopt hij dus het risico dat hij de toestemming voor het uitbaten van een coffeeshop verliest.
Gedoogbeleid, zo zit dat
Een coffeeshop is juridisch een merkwaardig verschijnsel. Het is in Nederland weliswaar toegestaan om softdrugs te gebruiken en in coffeeshops (max. 5 gram per persoon per dag) te verkopen, maar de productie ervan is niet toegestaan. Zo ontstaat de situatie dat de inkoop door coffeeshops eigenlijk verboden is, maar dat er niet streng op wordt gecontroleerd. Legale verkoop is anders immers niet mogelijk. Dat is het gedoogbeleid. Er mag in de coffeeshop niet meer dan 500 gram softdrugs aanwezig zijn.
Aan de gedoogbeschikking kunnen 'in het belang van de openbare orde en veiligheid, gezondheid en de leefomgeving' specifieke voorschriften worden gesteld. Denk aan: een coffeeshop verplichten om bij redelijk vermoeden van probleemgebruik voorlichting te geven of zelfs weigeren om softdrugs aan de betreffende klant te verkopen.
Of een verplichte deelname voor medewerkers aan de Coffeeshopcursus van het Trimbosinstituut. Of de coffeeshop verplicht laten meewerken aan bestrijding van drugsgerelateerde overlast of parkeeroverlast in de directe omgeving van de zaak.
Maximum aan coffeeshops
Volgens het college is er rond (een concentratie van) coffeeshops sprake van meer overlast door drugstoerisme en ongecontroleerde straathandel in softdrugs en harddrugs. Daarom is eerder al eens bepaald dat er maximaal 9 coffeeshops in Enschede zijn toegestaan. Dat wordt met ingang van het nieuwe jaar verlaagd naar 8, waarvan maximaal 7 in het binnensingelgebied.
Op dit moment telt Enschede nog 10 coffeeshops. Dat heeft te maken met het overgangsrecht; ze waren er dus al toen het maximumaantal is vastgelegd. Totdat het aantal coffeeshops in de stad onder de 8 daalt, kan er dus geen nieuwe bijkomen. Dat aantal wordt overigens ooit vanzelf bereikt. Een gedoogbeschikking voor een coffeeshop is namelijk gebonden aan de aanvrager en mag dus niet aan een andere persoon worden doorgegeven. Met andere woorden: de twee eerstvolgende coffeeshops waarvan de eigenaar er - om welke reden dan ook - mee stopt, gaan dus definitief dicht.
